ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ 2019

Οι ερωτήσεις κατανέμονται σε τρία θέματα:

1o Θέμα κατανόησης του κειμένου:

Δύο (2) ερωτήματα ανοικτού και κλειστού τύπου, η βαθμολογία επιμερίζεται στα δύο ερωτήματα ισοδύναμα:15+15= 30 μονάδες

Α1 ερώτημα: Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών:
i) να εντοπίζουν και να παρουσιάζουν κάποια από τα παρακάτω στοιχεία: πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο, βασικές ιδέες και επιχειρήματα του συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει, σχέση του βασικού μηνύματος του κειμένου με τις περιστάσεις επικοινωνίας (σκοπό, κοινό, θέμα κ.ά), καθώς και με τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στο κείμενο  

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 15 Μονάδες

Α2 ερώτημα: Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών:

ii) να αποδίδουν περιληπτικά μέρος του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 15 Μονάδες

2ο Θέμα δομής και γλώσσας του κειμένου 

Τρία (3) ερωτήματα με σύνολο μονάδων 30, επιμερισμένες αναλόγως της βαρύτητας του καθενός

Β1, Β2 και Β3 ερωτήματα στα οποία:

 Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών: 

- είτε να αναγνωρίζουν τη βασική δομή του κειμένου ή τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου
- είτε να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις /φράσεις που βοηθούν στη συνοχή και νοηματική αλληλουχία του κειμένου
- είτε να αποδίδουν το περιεχόμενο της παραγράφου με πλαγιότιτλους
- είτε να μετασχηματίζουν λέξεις ή φράσεις αλλάζοντας τη σύνταξη, το λεξιλόγιο (συνώνυμα ή συνώνυμες φράσεις, αντώνυμα, παράγωγα, σύνθετα κτλ.), τα σημεία στίξης, σύμφωνα με συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας, και να σχολιάζουν το επικοινωνιακό αποτέλεσμα
- είτε να ερμηνεύουν λέξεις-φράσεις του κειμένου με βάση τα κειμενικά συμφραζόμενα και το επικοινωνιακό πλαίσιο.

αυτά τα ερωτήματα βαθμολογούνται π.χ. με 10 Μονάδες το καθένα

3ο Θέμα ερμηνείας-παραγωγής λόγου 

Γ1 ερώτημα: Έκθεση  (Για την Α΄ Λυκείου 250-300 λέξεις).

 Η ερμηνεία-παραγωγή λόγου, βαθμολογείται με σαράντα (40) μονάδες, αναπτύσσεται με τη μορφή κειμένου επιχειρηματολογίας (δημόσια ομιλία, επιστολή, άρθρο) και έχει έκταση ανάλογα με την τάξη..
Ζητείται από τους/τις μαθητές /-τριες να συντάξουν δικό τους κείμενο, σε συνάρτηση με το κείμενο αναφοράς, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σημεία του κειμένου, ανασκευάζουν θέσεις του ή αναπτύσσουν τεκμηριωμένα προσωπικές απόψεις.

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 40 Μονάδες

Καλή δουλειά...by PapKostas😎

Θουκυδίδη Κερκυραϊκά 3.73

 

[73.1] Tῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι· καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον, τοῖς δ᾽ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι.

Την επόμενη μέρα έκαναν λίγες μικροεπιθέσεις και έστελναν (αντιπροσώπους) και οι δύο στους αγρούς, προσκαλώντας τους δούλους και υποσχόμενοι ελευθερία. και η πλειοψηφία των οικιακών δούλων έγινε σύμμαχος των δημοκρατικών, ενώ για τους άλλους, ήρθαν ως σύμμαχοι οκτακόσιοι μισθοφόροι από την στεριά.

Σύνταξη

1. Tῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα

ἠκροβολίσαντό: ρήμα /ἀμφότεροι: ενν. υπκ /ὀλίγα: αντ. /Tῇ ὑστεραίᾳ: δοτική του χρόνου

2. καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι:

περιέπεμπον: ρήμα /ἀμφότεροι: ενν. υπκ /τινάς: ενν. αντ /ἐς τοὺς ἀγροὺς: εμπρθ. τόπου /παρακαλοῦντές, ὑπισχνούμενοι: τροπικές μετχ συνημμένες στο υπκ /τοὺς δούλους: αντ. της παρακαλοῦντές /ἐλευθερίαν: αντ. της ὑπισχνούμενοι

3. καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον

παρεγένετο: ρήμα /τὸ πλῆθος: υπκ /ξύμμαχον: κατηγορούμενο /τῶν οἰκετῶν: γενική διαιρετική

/ῷ δήμῳ: δοτική αντικειμενική στο ξύμμαχον

4. τοῖς δ᾽ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι

παρεγένοντο: ενν. ρήμα /ἐπίκουροι: υπκ /τοῖς ἑτέροις: αντικείμενο /ὀκτακόσιοι: επιθετικός πρσδ. /ἐκ τῆς ἠπείρου: εμπρθ. προέλευσης

Θουκυδίδης Κερκυραϊκά 3.72

 

[72.1] Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. [2] Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. [3] Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον.

Όταν λοιπόν ήρθαν αφού οι Αθηναίοι συνέλαβαν και τους πρέσβεις ως υποκινητές στάσης, και όσους έπεισαν, τους τοποθέτησαν στην Αίγινα. [2] Στο μεταξύ, αυτοί από τους Κερκυραίους που ήταν κύριοι της πολιτικής κατάστασης, όταν ήρθε μια Κορινθιακή τριήρης και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις, επιτίθενται στους δημοκρατικούς και αφού πολέμησαν, νίκησαν. [3] Όταν έφτασε η νύκτα οι μεν δημοκρατικοί καταφεύγουν στην ακρόπολη και τα ψηλά τμήματα της πόλης και αφού συγκεντρώθηκαν εκεί εγκαταστάθηκαν και κατείχαν το Υλλαϊκό λιμάνι· ενώ οι άλλοι, κατέλαβαν την αγορά, όπου κατοικούσαν οι περισσότεροι από αυτούς, και το λιμάνι που ήταν κοντά σε αυτή και προς την απέναντι στεριά.

Σύνταξη

1. Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες - κατέθεντο ἐς Αἴγιναν: κύρια

κατέθεντο: ρήμα /οἱ Ἀθηναῖοι: υπκ. /ξυλλαβόντες: χρονική μτχ. συνημμένη στο υπκ /τούς πρέσβεις, ὅσους ἔπεισαν: αντ /ὡς νεωτερίζοντας: αιτιολογική μτχ συνημμένη στο αντικείμενο / ἐς Αἴγιναν: εμπρθ. τόπου /ἐλθόντων: γενική απόλυτη χρονική μτχ / πρέσβεων: ενν υπκ της ἐλθόντων

2. καὶ ὅσους ἔπεισαν:δευτερεύουσα αναφορική αντικείμενο του κατέθεντο

ἔπεισαν: ρήμα /οἱ πρέσβεις: ενν. υπκ./ ὅσους: αντ.

3. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ: κύρια

ἐπιτίθενται: ρήμα /οἱ ἔχοντες: υπκ. επιθετική μετοχή με υπκ το άρθρο της /τῷ δήμῳ: αντ. /τὰ πράγματα: αντ. της μτχ. οἱ ἔχοντες /τῶν Κερκυραίων: γενικη διαιρετική /ἐλθούσης: γενική απόλυτη χρονική μτχ /τριήρους: υπκ της ἐλθούσης /Κορινθίας: επιθετικός προσδ. /πρέσβεων: υπκ της μτχ που εννοείται ἐλθόντων /Λακεδαιμονίων: επιθετικός προσδ.

4. καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν:κύρια

ἐνίκησαν: ρήμα /οἱ ἔχοντες: ενν. υπκ. /μαχόμενοι: χρονική μετοχή συνημμένη στο υπκ

5. Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει:κύρια

καταφεύγει: ρήμα /ὁ δῆμος: υπκ. /ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα: εμπρθ. του τόπου /τῆς πόλεως: γενική κτητική /ἀφικομένης: γενική απόλυτη χρονικη μτχ /νυκτὸς: υπκ της μτχ ἀφικομένης

6. καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη: κύρια

ἱδρύθη: ρήμα /ὁ δῆμος: ενν. υπκ. /ξυλλεγεὶς: χρονική μτχ συνημμένη στο υπκ /αὐτοῦ: γενική του τόπου

7. καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον:κύρια

εἶχον: ρήμα /ὁ δῆμος: ενν. υπκ. /τὸν λιμένα: αντ. /Ὑλλαϊκὸν: επιθετικός προσδ.

8. οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον - καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον: κύρια

κατέλαβον: ρήμα /οἱ δὲ: υπκ. /τήν ἀγορὰν, τὸν λιμένα: αντ. /τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον: επιθετικοί προσδ. /πρὸς αὐτῇ, πρὸς τὴν ἤπειρον: εμπρθ. της κατεύθυνσης

9. οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν: δευτερεύουσα αναφορική

ᾤκουν: ρήμα /οἱ πολλοὶ: υπκ /αὐτῶν: γενική διαιρετική /οὗπερ: επιρρ. προσδ. τόπου

Θουκυδίδης Κερκυραϊκά 3.71

[71.1] Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων, τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι. Ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην. [2] Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται.

[71.1] Αφού λοιπόν έπραξαν αυτά και αφού κάλεσαν σε συνέλευση τους Κερκυραίους, είπαν ότι αυτά (δηλαδή ο φόνος των δημοκρατικών αρχηγών) και είναι τα πιο καλά και δε θα υποδουλώνονταν με κανένα τρόπο από Αθηναίους, και στο εξής μένοντας ουδέτεροι να μη δέχονται ούτε τον έναν ούτε τον άλλον, παρά μόνο με ένα πλοίο, ενώ τα περισσότερα να τα θεωρούν εχθρική ενέργεια. Και αφού μίλησαν έτσι, ανάγκασαν (το λαό) και να επικυρώσει την απόφαση. [2] Στέλνουν και στην Αθήνα αμέσως πρεσβευτές και για να εξηγήσουν σχετικά με όσα είχαν γίνει ότι δηλαδη τους συνέφερε και για να πείσουν όσους είχαν καταφύγει εκεί να μην κάνουν τίποτα εχθρικό για να μην υπάρξει κάποια αντεκδίκηση.

Σύνταξη:

1. Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον-τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι: κύρια

εἶπον:ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων: οι ειδικές ως αντ. του ρήματος /δέχεσθαι, ἡγεῖσθαι: επίσης αντ. του ρήματος τελικά. απρ. /Κερκυραίους: υπκ των απαρεμφάτων /μηδετέρους: αντικείμενο του δέχεσθαι /τό λοιπὸν: αιτιατική του χρόνου /νηὶ: δοτική της συνοδείας /μιᾷ: επιθετικός προσδ. στο νηί /ἡσυχάζοντας: τροπική μτχ συνημμένη στο υπκ /τὸ δὲ πλέον: αντ του ἡγεῖσθαι /πολέμιον: κατηγορούμενο /δράσαντες, ξυγκαλέσαντες: χρονικές μετοχές συνημμένες στο υπκ του ρήματος /τοῦτο: αντ. της δράσαντες /Κερκυραίους: αντ της μτχ ξυγκαλέσαντες

2. ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη: δευτερεύουσα ειδική αντικείμενο του εἶπον.

εἴη: ρήμα /ταῦτα: υπκ, αττική σύνταξη /βέλτιστα: κατηγορούμενο

3. καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων: δευτερεύουσα ειδική αντικείμενο του εἶπον.

ἂν δουλωθεῖεν: ρήμα /Κερκυραῖοι: ενν. υπκ /ὑπ᾽ Ἀθηναίων: ποιητικό αίτιο /ἥκιστ': επιρρ. του ποσού

4. Ὡς δὲ εἶπον: δευτερεύουσα χρονική

εἶπον: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ

5. καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην:κύρια

ἠνάγκασαν: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /ἐπικυρῶσαι: αντ. τελικό απρ. /τούς Κερκυραίους: ενν. αντ του ρήματος και υπκ του ἐπικυρῶσαι, ταυτοπροσωπία /τήν γνώμην: αντ του ἐπικυρῶσαι

6. Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας- καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν:κυρια

Πέμπουσι: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /πρέσβεις: αντ. του ρήματος /ἐς τὰς Ἀθήνας: εμπρθ. κίνησης προς τόπο /διδάξοντας, πείσοντας: τελικές μτχ. συνημμένες στο υπκ. του ρήματος /ὡς ξυνέφερε: ειδική πρόταση, αντ. του της διδάξοντας /περί τῶν πεπραγμένων: εμπρθ της αναφοράς

/ῶν πεπραγμένων: επιθετική μτχ με υπκ το άρθρο της /τοὺς καταπεφευγότας: αντ. του πείσοντας και υπκ. του πράσσειν (ετεροπροσωπία), επιθετική μτχ. με υπκ. το άρθρο της /πράσσειν: αντ. του πείσοντας /ἐκεῖ: επιρρ. του τόπου /μηδὲν: αντ. του πράσσειν /ἀνεπιτήδειον: επιθ. προσδ. στο μηδέν

7. ὡς ξυνέφερε:δευτερεύουσα ειδική αντ. της μτχ διδάξοντας

ξυνέφερε: ρήμα /τα πεπραγμένα: ενν. υπκ. αττική σύνταξη

8. ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται: δευτερεύουσα τελική, δηλώνει σκοπό

μή γένηται: ρήμα /ἐπιστροφὴ: ενν. υπκ. /τις: επιθετ. προσδ.

αρχαία Αθήνα

ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ά ΛΥΚΕΙΟΥ: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ

Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α ́ τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου, θα δοθεί στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο:

1. απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο, 12-20 στίχων, με νοηματική συνοχή.

2. απόσπασμα κείμενου, διδαγμένου από μετάφραση.

και ζητούνται τα εξής:

α) Μετάφραση στη Νέα Ελληνική ενός τμήματος του πρωτότυπου κειμένου οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων.Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες

Να απαντήσουν σε:

β) Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές από το απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο. Αναφέρονται σε ιδέες, αξίες, προβλήματα, στη στάση, στο ήθος ή στον χαρακτήρα προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε υφολογικά και αισθητικά θέματα. Μπορεί να αναλύονται σε δύο (2) ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα. Αυτές βαθμολογούνται με δεκαπέντε (15) μονάδες η κάθε μία.

β3) Μία τρίτη ερώτηση από το απόσπασμα του διδαγμένου από μετάφραση κειμένου σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο πρωτότυπο απόσπασμα. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β4) Μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη σύνδεση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα κ.λπ.. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β5) Μία (1) ερώτηση γραμματικής . Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β6) Μία (1) ερώτηση συντακτικού. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΗΝ ΔΕΞΙΑ ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ!

Καλά Αποτελέσματα 😜 

by Papakwstas

ΞΕΝΟΦΩΝ

 

 ΞΕΝΟΦΩΝ

Αθηναίος ιστορικός και φιλοσοφικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 430 και πέθανε το 354 π.Χ. Ήταν μαθητής του Σωκράτη και του ρήτορα Προδίκου. Το 401 πήρε μέρος στην εκστρατεία του Κύρου του νεότερου εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη. Μετά τη μάχη στα Κούναξα και τη σφαγή των Ελλήνων αξιωματικών εκλέχθηκε από τους μυρίους Έλληνες μισθοφόρους ένας από τους τέσσερις αρχηγούς που οδήγησαν αυτούς στο Βυζάντιο.

Επειδή  ήταν φίλος των Σπαρτιατών εξορίστηκε από τους Αθηναίους και πήγε στη Σπάρτη, όπου παρακολούθησε τον Αγησίλαο στην εκστρατεία του εναντίον των Περσών. Τα σπουδαιότερα έργα του Ξενοφώντα είναι η «Κύρου Ανάβασις» όπου περιγράφει την εκστρατεία του Κύρου και την κάθοδο των μυρίων, τα «Ελληνικά» όπου το πρώτο μέρος αποτελεί συνέχεια του έργου του Θουκυδίδη, ως το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου ενώ το δεύτερο είναι η ιστορία της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Σπάρτης ως τη μάχη της Μαντίνειας, η «Λακεδαιμονίων πολιτεία», «Απομνημονεύματα Σωκράτους» κ.ά. Τα έργα του Ξενοφώντα διακρίνονται για τη σαφήνεια και τη λεπτότητα της περιγραφής τη γλαφυρότητα της γλώσσας και την παραστατικότητα στην αφήγηση. Οι αρχαίοι τα εκτιμούσαν ιδιαίτερα και ονόμαζαν τον Ξενοφώντα «Αττική μέλισσα». Ακόμα διακρίνει το έργο του βαθύτατο θρησκευτικό αίσθημα και πίστη στο θείο. Συνδέει το θείο με την ιστορική πορεία των γεγονότων. Γενικά, τα έργα του Ξενοφώντα χωρίς να έχουν ούτε το βάθος των νοημάτων και την ιστορική ακρίβεια του Θουκυδίδη, ούτε τη φιλοσοφική σκέψη του Πλάτωνα, παρόλα αυτά φωτίζουν πολλές πλευρές από τη ζωή και την ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.
Τα ιστορικά έργα του Ξενοφώντα (Κύρου Ανάβασις, Ελληνικά) δε διακρίνονται για την αντικειμενικότητά τους στην περιγραφή των γεγονότων και για το βάθος των παρατηρήσεων πάνω σε θέματα πολιτικά. Αντίθετα, το γράψιμό του είναι απλό και αυθόρμητο, με παρεκβάσεις, που αναφέρονται συνήθως σε περιγραφές σκηνών, (π.χ. η άφιξη των Μυρίων στη θάλασσα), ή στην ανάλυση τεχνικών λεπτομερειών (παράταξη μάχης, εξοπλισμός). Οι κρίσεις για τα ιστορικά πρόσωπα δεν είναι πάντοτε αμερόληπτες (είναι θαυμαστής του βασιλιά των Λακεδαιμονίων Αγησίλαου και της Σπάρτης γενικά).
Στο έργο του «Κύρου παιδεία» ο Ξενοφώντας αναφέρεται στην ανατροφή και διαπαιδαγώγηση του Κύρου, πρώτου μεγάλου βασιλιά των Περσών, που τον παρουσιάζει ως πρότυπο ανθρώπου και μονάρχη, σύμφωνα με τα σωκρατικά πρότυπα. Περιγράφει το παιδαγωγικό σύστημα που έκανε τον Κύρο ικανό να κυβερνά και να αγαπάται από τους λαούς της Περσικής αυτοκρατορίας. Ο σκοπός του έργου είναι ηθικός και παιδαγωγικός, και γι’ αυτό είχε μεγάλη επιτυχία στους συγχρόνους και στους νεώτερους του Ξενοφώντα, παρά τις ιστορικές ανακρίβειες που περιέχει. Στα φιλοσοφικά έργα του Ξενοφώντα κεντρικό πρόσωπο είναι ο Σωκράτης, του οποίου υπήρξε μαθητής. Στα «Απομνημονεύματα του Σωκράτους», ο Σωκράτης δεν εμφανίζεται ως φιλόσοφος, αλλά ως απλός δάσκαλος του λαού, που διδάσκει τους νέους περισσότερο με το παράδειγμά του παρά με τις συμβουλές τους. Κηρύσσει ότι σπουδαιότερα καθήκοντα του ανθρώπου είναι η ευγνωμοσύνη στους γονείς, η αγάπη στους αδερφούς, η πίστη στους φίλους και βάση κάθε αρετής είναι η ευσέβεια προς τους Θεούς. Το έργο έχει διαλογική μορφή, όπως και τα άλλα έργα του Ξενοφώντα που αναφέρονται στο Σωκράτη. Το «Συμπόσιο», όπως και το ανάλογο του Πλάτωνα, αναφέρεται στο γήινο και στον ουράνιο έρωτα. Είναι το μόνο έργο όπου ο Ξενοφώντας αναπτύσσει τη θεωρητική πλευρά της διδασκαλίας του Σωκράτη, ενώ συνήθως επιμένει στην πρακτική και ηθική πλευρά της. Ο «Οικονομικός» αναφέρεται στην οικιακή οικονομία και στην τέχνη της γεωργίας. Είναι έργο σημαντικό, γράφτηκε μετά το 401, όταν ο Ξενοφώντας έμενε εξόριστος στη Σκιλλούντα, για τη γνώση της ιδιωτικής ζωής στην αρχαία Ελλάδα. Στην «Απολογία του Σωκράτους» ο Ξενοφώντας πλέκει το εγκώμιο του δασκάλου του, που, ήρεμος μπροστά στους δικαστές, ανασκευάζει τις εναντίον του κατηγορίες για διαφθορά της νεότητας, περιφρόνηση των Θεών της πόλης και εισαγωγή ξένης λατρείας και, τελικά, δέχεται με αταραξία τη θανατική του καταδίκη. Στον Ξενοφώντα αποδίδονται από τους κριτικούς έργα όπως ο «Αγησίλαος» (360 π.χ.), πανηγυρικός λόγος προς τιμή του βασιλιά της Σπάρτης, και η «Λακεδαιμονίων πολιτεία», όπου επαινείται το σύνταγμα του Λυκούργου και η σύμφωνα με αυτό διακυβέρνηση της Σπάρτης(367 π.χ.)

Για τον μεγάλο φιλόλογο Ιωάννη Κακριδή

Ιανουάριος 2019.  Απώλεια για τα ελληνικά γράμματα, ο θάνατος του Φάνη Κακριδή, που απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους φιλολόγους της χώρας μας μεταπολεμικά, που αφήνει πίσω του σημαντικό επιστημονικό έργο αλλά και το αποτύπωμα μιας ισχυρής προσωπικότητας που αγωνίστηκε μέσα από το έργο του και την προσωπική στάση ζωής για την κοινωνική πρόοδο και τη δημοκρατία, για τη μόρφωση των νέων ανθρώπων και την Παιδεία.

Ο Ιωάννης Κακριδής υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους φιλολόγους της χώρας μας. Δεν είναι τυχαίο που οι μαθητές του επί πολλά χρόνια τον αποκαλούσαν «δάσκαλο»

Ο Φάνης Κακριδής δεν περιορίστηκε στην ακαδημαϊκή διδασκαλία και έρευνα. Ενδιαφέρθηκε για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής, ιδιαίτερα για το πρόβλημα των αναλυτικών προγραμμάτων και της ειδικής διδακτικής του αρχαίου κόσμου. Ξεχώριζε για την παρεμβατική του αρθρογραφία, το σπάνιο ήθος, καθώς και την ευαισθησία του ως προς τη χρήση της γλώσσας. Αγαπούσε πολύ τις παροιμίες και δήλωνε πιστός οπαδός της ομάδας του Πανιωνίου. Έλεγε συχνά, αστειευόμενος στους μαθητές των σχολείων που επισκεπτόταν, ότι, μεταξύ άλλων, ένιωθε περηφάνια που το 1948 ο Πανιώνιος έλαβε το «Κύπελλο Ήθους». Για εκείνον οι αθλητικές συζητήσεις ήταν ένας τρόπος προσέγγισης των νέων στα διάφορα σχολεία που τον καλούσαν για να συζητήσει μαζί τους. Ο λόγος του ήταν σαγηνευτικός, ακριβής και μετρημένος. Είχε ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ ενώ μαθητές και φοιτητές, πάντοτε, τον άκουγαν με προσήλωση. Κάποτε σε κάποιους μαθητές λυκείου σε μια επαρχιακή πόλη είχε πει: «Μόρφωση είναι αυτό που σου μένει όταν ξεχάσεις όλα όσα έμαθες στο σχολείο». Στην ίδια ομιλία είχε προσθέσει: «Όλη η γλωσσική διδασκαλία που τόσο σας βασανίζει είναι ένα εργαλείο και τίποτα παραπάνω. Δεν θαυμάζουμε τον αρχαίο κόσμο για τα ενρινόληκτα ρήματα, ούτε για τα είδη των υποθετικών λόγων. Θαυμάζουμε τον αρχαίο κόσμο ως ένα ισορροπημένο σύνολο, την αρχαία κοινωνία ως ένα θαυμάσιο υπόδειγμα με τις φωτεινές και τις σκοτεινές πλευρές της. Η αρχαία φράση χτίζεται πάνω σε ένα "μεν και δε". Αυτό σημαίνει ότι έχω δύο σκέψεις που δεν συμβιβάζονται αλλά μπορείτε εσείς να αποφασίσετε αν μπορούν να συνυπάρξουν. Εσείς, λοιπόν, οι υποψήφιοι φιλόλογοι θα έχετε τη δυνατότητα να πλησιάζετε, κι εγώ δεν έχω φτάσει στην κατανόηση του φαινομένου "μεν - δε". Ελπίζω να είστε μελετηροί όσοι πάτε για φιλολογία, θέλει διάβασμα αλλά δίνει φτερά».

«Τον διδάσκουμε τον αρχαίο ελληνικό κόσμο στα σχολεία μας· όμως τον διδάσκουμε κομματιασμένο: χωριστά η ιστορία του, χωριστά τα κείμενα, και πάλι, σε άλλη χρονιά και σε άλλες ώρες, ο Όμηρος, η τραγωδία, ο Ηρόδοτος, ο Αριστοφάνης. Δίκαια αναρωτιόμαστε αν οι μαθητές μας μπορούν με αυτά τα λιγοστά κομμάτια και θρύψαλα που τους δίνουμε να συνθέσουν μέσα τους μια συνολική εικόνα του αρχαίου κόσμου· και ακόμα πιο δύσκολα φανταζόμαστε πως τα καταφέρνουν αυτή η εικόνα να μην είναι στατική αλλά κινημένη, καθώς με τα γυρίσματα των καιρών ο αρχαιοελληνικός κόσμος άλλαζε πρόσωπα και εξελισσόταν. Για να συμπληρώσουμε λοιπόν τη διδασκαλία μας θα χρειαζόταν να προσφέρουμε, ας είναι και μόνο ως βιβλίο αναφοράς, μιαν ολοκληρωμένη εικόνα του αρχαίου κόσμου στην εξέλιξή του από τις πρώτες αρχές ως το τέλος. Εύκολο να το φανταστούμε, δύσκολο να γίνει· σχεδόν ακατόρθωτο, γιατί μαζί με τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες το βιβλίο θα έπρεπε να παρουσιάζει, παράλληλα και εξελικτικά, τη λογοτεχνία και τις επιστήμες, τις καλές τέχνες και την τεχνολογία, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία – όλα λίγο πολύ τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας.