Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ

 

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (Γ Λυκείου Ανθρωπιστικών Σπουδών) ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΘΕΜΑ ΠΡΩΤΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

2. Οι παραγωγικές δυνάμεις μέσα και έξω από την Ελλάδα και η «Μεγάλη Ιδέα»

• «Μεγάλη Ιδέα»

ΒΙΒΛΙΟ:

Στο μεταξύ η πρόοδος του εκτός των εθνικών συνόρων ελληνισμού ταλάνιζε το μικρό βασίλειο. Ενίσχυε την ιδέα ότι το υπάρχον κράτος δεν ήταν παρά μία ημιτελής κατασκευή, τα θεμέλια απλώς για κάτι μεγαλύτερο. Η «Μεγάλη Ιδέα» που εκπορεύθηκε απ' αυτήν την αντίληψη, δημιουργούσε προσδοκίες για ολοκλήρωση του εθνικού οράματος, που προϋπέθετε σημαντική διεύρυνση των συνόρων. Η έντονη παρουσία της εθνικής αυτής ιδεολογίας είχε επιπτώσεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο, ιδιαίτερα σε εποχές που τα προβλήματα έμοιαζαν με ανοικτές πληγές, στην περίπτωση της Κρήτης ή, αργότερα, της Μακεδονίας. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους, μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αποκλειστικά στα εσωτερικά ζητήματα, στην οικονομική ανόρθωση και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Δύση. Όλα αυτά συνυφαίνονταν με το εθνικό όραμα, μεγαλώνοντας το κόστος των προσπαθειών και καθιστώντας συχνά τις οικονομικές πρωτοβουλίες έρμαια των εθνικών κρίσεων.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

• Η «Μεγάλη Ιδέα» εκπορεύθηκε από την αντίληψη ότι το μικρό ελληνικό βασίλειο του 19ου αι. δεν ήταν παρά μία ημιτελής κατασκευή, τα θεμέλια απλώς που δημιουργούσαν προσδοκίες για ολοκλήρωση του εθνικού οράματος, που προϋπέθετε σημαντική διεύρυνση των συνόρων. Η έντονη παρουσία της εθνικής αυτής ιδεολογίας είχε επιπτώσεις στον πολιτικό και οικονομικό χώρο, ιδιαίτερα σε εποχές που τα προβλήματα έμοιαζαν με ανοικτές πληγές, στην περίπτωση της Κρήτης ή, αργότερα, της Μακεδονίας. Οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους, μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, αποκλειστικά στα εσωτερικά ζητήματα, στην οικονομική ανόρθωση και τη γεφύρωση του χάσματος με τη Δύση. Όλα αυτά συνυφαίνονταν με το εθνικό όραμα, μεγαλώνοντας το κόστος των προσπαθειών και καθιστώντας συχνά τις οικονομικές πρωτοβουλίες έρμαια των εθνικών κρίσεων.

Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο αι.

1. Το εμπόριο

 

• Ισοζύγιο πληρωμών

ΒΙΒΛΙΟ:

...Έτσι λοιπόν, όταν εξετάζουμε το εμπόριο της Ελλάδας μέχρι το 1913, εννοούμε βασικά το εξωτερικό εμπόριο. Και καθώς αυτό το τελευταίο ήταν σχεδόν μόνιμα παθητικό για τη χώρα, η Ελλάδα δηλαδή αγόραζε από το εξωτερικό πολύ περισσότερα από όσα πωλούσε εκεί, το βασικό πρόβλημα ήταν το ισοζύγιο πληρωμών, η σχέση δηλαδή ανάμεσα στην αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

• Πρόκειται για τη σχέση ανάμεσα στην αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών σε ό,τι αφορά την εμπορική δραστηριότητα μιας χώρας. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου (μέχρι το 1913) η Ελλάδα αγόραζε από το εξωτερικό πολύ περισσότερα απ’ όσα πωλούσε εκεί, με αποτέλεσμα το ισοζύγιο των πληρωμών της να είναι παθητικό.

2. Η εμπορική ναυτιλία

• Συνθήκη του «Κιουτσούκ Καϊναρτζή», 1774

ΒΙΒΙΛΙΟ:

• Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα χριστιανικά -ελληνικά- πλοία προστατεύονταν από τη ρωσική ισχύ και έτσι ευνοήθηκε η ραγδαία ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους.

3. Η διανομή των εθνικών κτημάτων

• «Εθνικές γαίες» ή «εθνικά κτήματα»

ΒΙΒΛΙΟ:

• Από τα πολλά προβλήματα που κληροδότησε η οθωμανική κατοχή στο νέο ελληνικό κράτος, ξεχώριζε για την έκταση, τη σημασία και την πολυπλοκότητα του το ζήτημα των «εθνικών γαιών». «Εθνικές γαίες» ήταν οι ακίνητες, οι κτηματικές ιδιοκτησίες των Οθωμανών στις περιοχές που περιήλθαν στον έλεγχο του ελληνικού κράτους. Η γη αυτή ανήκε είτε στο οθωμανικό δημόσιο είτε σε μουσουλμανικά ιδρύματα είτε σε ιδιώτες, ως ιδιοκτησία ή ως δικαίωμα νομής (εκμετάλλευσης).

Οι περιουσίες αυτές περιήλθαν στην κυριότητα του ελληνικού κράτους «επαναστατικώ δικαίω». Για τις ελληνικές επαναστατικές κυβερνήσεις αποτέλεσαν το πρώτο και, ουσιαστικά, το μόνο κεφάλαιο στη διάρκεια του πολέμου, γι' αυτό και χρησιμοποιήθηκαν ως υποθήκη για τη σύναψη δανείων ή ως μέσα εξασφάλισης εσόδων, μέσω της εκποίησής τους. Η έκταση των γαιών αυτών μπορεί να υπολογιστεί μόνο κατά προσέγγιση, καθώς το σχετικό με την έγγειο ιδιοκτησία οθωμανικό καθεστώς ήταν περίπλοκο, όπως και οι μηχανισμοί απογραφής των περιουσιακών στοιχείων. Υπολογίζεται ότι η έκταση των εθνικών κτημάτων ανερχόταν χονδρικά σε 4.000.000 έως 5.000.000 στρέμματα

• Οι αγροτικές νομοθετικές ρυθμίσεις του 1870 - 1871 ή Η αγροτική μεταρρύθμιση του 1870 - 1871

ΒΙΒΛΙΟ:

Η οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος έγινε με νομοθετικές ρυθμίσεις κατά την περίοδο 1870-1871. Στόχος των νομοθετημάτων ήταν να εξασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι ακτήμονες χωρικοί, με την παροχή γης, απαραίτητης για την επιβίωσή τους. Ταυτόχρονα, το κράτος προσπαθούσε να εξασφαλίσει, μέσα από τη διαδικασία της εκποίησης, τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα, που θα έδιναν μια ανάσα στο διαρκές δημοσιονομικό αδιέξοδο. Οι στόχοι ήταν αντιφατικοί και στην πραγματικότητα μόνο ο πρώτος επιτεύχθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό. Σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, οι δικαιούχοι αγρότες μπορούσαν να αγοράσουν όση γη ήθελαν, με ανώτατο όριο τα 80 στρέμματα για ξηρικά εδάφη και τα 40 στρέμματα για αρδευόμενα. Από το 1870 ως το 1911 διανεμήθηκαν 2.650.000 στρέμματα με 370.000 παραχωρητήρια, πράγμα που δείχνει ότι οι φιλοδοξίες ή οι δυνατότητες των αγροτών για απόκτηση καλλιεργήσιμης έκτασης ήταν περιορισμένες αλλά και ο πολυτεμαχισμός της γης ήδη μεγάλος. Πρέπει να επισημανθεί ότι για τις περιοχές που χαρακτηρίζονταν ως φυτείες, ελαιόδεντρα και αμπέλια, ο μέσος όρος έκτασης των ιδιοκτησιών ήταν σαφώς μικρότερος εκείνων που προορίζονταν για καλλιέργεια δημητριακών.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

• Η οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος της διανομής των «εθνικών γαιών» έγινε με νομοθετικές ρυθμίσεις κατά την περίοδο 1870-1871. Στόχος των νομοθετημάτων ήταν να εξασφαλιστούν κατά προτεραιότητα οι ακτήμονες χωρικοί, με την παροχή γης, απαραίτητης για την επιβίωσή τους. Ταυτόχρονα, το κράτος προσπαθούσε να εξασφαλίσει, μέσα από τη διαδικασία της εκποίησης, τα μεγαλύτερα δυνατά έσοδα, που θα έδιναν μια ανάσα στο διαρκές δημοσιονομικό αδιέξοδο. Οι στόχοι ήταν αντιφατικοί και στην πραγματικότητα μόνο ο πρώτος επιτεύχθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό. Σύμφωνα με τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις, οι δικαιούχοι αγρότες μπορούσαν να αγοράσουν όση γη ήθελαν, με ανώτατο όριο τα 80 στρέμματα για ξηρικά εδάφη και τα 40 στρέμματα για αρδευόμενα. Από το 1870 ως το 1911 διανεμήθηκαν 2.650.000 στρέμματα με 370.000 παραχωρητήρια, πράγμα που δείχνει ότι οι φιλοδοξίες ή οι δυνατότητες των αγροτών για απόκτηση καλλιεργήσιμης έκτασης ήταν περιορισμένες αλλά και ο πολυτεμαχισμός της γης ήδη μεγάλος. Πρέπει να επισημανθεί ότι για τις περιοχές που χαρακτηρίζονταν ως φυτείες, ελαιόδεντρα και αμπέλια, ο μέσος όρος έκτασης των ιδιοκτησιών ήταν σαφώς μικρότερος εκείνων που προορίζονταν για καλλιέργεια δημητριακών.

4. Η εκμετάλλευση των ορυχείων

• «Σερπιέρι-Ρου» /περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας Λαυρίου

ΒΙΒΛΙΟ:

• Η πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας υπήρξε, όπως και στην αρχαιότητα, το Λαύριο. Το 1866 άρχισε εκεί τις εργασίες της μία γαλλο-ιταλική εταιρεία (Σερπιέρι-Ρου) με στόχο την εξαγωγή μεταλλεύματος όχι μόνο από τα υπόγεια κοιτάσματα αλλά και από τις «σκωρίες», τα υλικά που είχαν συσσωρευτεί εκεί στη διάρκεια των αιώνων εκμετάλλευσης των ορυχείων κατά την αρχαιότητα. Η τεχνολογία της εποχής επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος από αυτά τα κατάλοιπα. Η εξόρυξη αργύρου και μολύβδου γνώρισε σημαντική άνθηση και πρόσθεσε στις ελληνικές εξαγωγές προϊόντα αξίας πολλών εκατομμυρίων δραχμών.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

Η Σερπιέρι Ρου ήταν μία γαλλο-ιταλική εταιρεία η οποία το 1866 άρχισε τις εργασίες της στο Λαύριο, την πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας, όπως και στην αρχαιότητα, με στόχο την εξαγωγή μεταλλεύματος όχι μόνο από τα υπόγεια κοιτάσματα αλλά και από τις «σκωρίες», τα υλικά που είχαν συσσωρευτεί εκεί στη διάρκεια των αιώνων εκμετάλλευσης των ορυχείων κατά την αρχαιότητα. Η τεχνολογία της εποχής επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος από αυτά τα κατάλοιπα. Η εξόρυξη αργύρου και μολύβδου γνώρισε σημαντική άνθηση και πρόσθεσε στις ελληνικές εξαγωγές προϊόντα αξίας πολλών εκατομμυρίων δραχμών.

5. Η δημιουργία τραπεζικού συστήματος

• «Εθνική Τράπεζα» (19ος αι.)

ΣΥΝΘΕΣΗ: (1η και 3η πργρφ)

• Με την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το θέμα της δημιουργίας κεντρικής τράπεζας, αλλά και τραπεζικού συστήματος αντάξιου εκείνων που λειτουργούσαν στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, αποτέλεσε κεντρικό σημείο στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

+ Το μεγάλο βήμα έγινε το 1841, με την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας. Τα κεφάλαια για την ίδρυσή της προήλθαν κυρίως από το εξωτερικό, ενώ έντονη ήταν η παρουσία κρατικών παραγόντων στις ιδρυτικές διαδικασίες. Οι κύριοι μέτοχοι της Τράπεζας ήταν ο κεφαλαιούχος Εϋνάρδος, το ελληνικό κράτος (20% του αρχικού κεφαλαίου), Έλληνες έμποροι και επιχειρηματίες της διασποράς, ξένες προσωπικότητες από το χώρο της οικονομίας αλλά και της πολιτικής. Θεμελιωτής της και πρώτος διοικητής υπήρξε ο Γεώργιος Σταύρου. Στις επόμενες διευρύνσεις του κεφαλαίου της Τράπεζας άρχισαν να μετέχουν κεφαλαιούχοι, έμποροι κυρίως, του ελληνικού χώρου (Σκουζές, Ράλλης κ.λπ.). Η δραστηριότητά της στα πρώτα στάδια ήταν μάλλον χωρίς σαφή προσανατολισμό, καθώς οι συνθήκες που επικρατούσαν στην ελληνική οικονομία δεν ήταν δυνατόν να αλλάξουν με ταχείς ρυθμούς. Το μεγάλο της πλεονέκτημα και ταυτόχρονα η κύρια πηγή εσόδων της ήταν το εκδοτικό δικαίωμα, η δυνατότητα της να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, χαρτονομίσματα δηλαδή, για λογαριασμό του ελληνικού κράτους. Το τελευταίο μάλιστα ενίσχυε ή και επέβαλλε την κυκλοφορία τους

• Εκδοτικό δικαίωμα

ΒΙΒΛΙΟ:Το μεγάλο της πλεονέκτημα και ταυτόχρονα η κύρια πηγή εσόδων της ήταν το εκδοτικό δικαίωμα, η δυνατότητα της να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, χαρτονομίσματα δηλαδή, για λογαριασμό του ελληνικού κράτους. Το τελευταίο μάλιστα ενίσχυε ή και επέβαλλε την κυκλοφορία τους.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

• Πρόκειται για τη δυνατότητα των κεντρικών τράπεζων να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, (δηλαδή χαρτονομίσματα), για λογαριασμό του κράτους. Το τελευταίο μάλιστα ενισχύει ή και επιβάλλει την κυκλοφορία τους. Για την Εθνική Τράπεζα, το εκδοτικό δικαίωμα ήταν το μεγάλο της πλεονέκτημα και ταυτόχρονα η κύρια πηγή εσόδων της.

10. Η πτώχευση του 1893 και ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος

• Η πτώχευση του 1893

ΒΙΒΛΙΟ:

• Κατά το έτος 1893 η Ελλάδα βρέθηκε σε αδυναμία να εξυπηρετήσει τα τοκοχρεολύσια των εξωτερικών της δανείων και ζήτησε επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους της. Η «πτώχευση», όπως χαρακτηρίστηκε, δεν ήταν ασυνήθιστη επιλογή των φτωχότερων κρατών, στην Ελλάδα όμως της εποχής εκείνης είχε μεγάλο πολιτικό κόστος. Οι διαπραγματεύσεις με τις πιστώτριες χώρες συνεχίστηκαν μέχρι τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

• Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος

ΒΙΒΛΙΟ:

...Η ήττα του ελληνικού στρατού και η υποχρέωση της Ελλάδας να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία έθεσαν το ζήτημα σε νέες βάσεις.

Τα οικονομικά του ελληνικού κράτους οδηγήθηκαν σε καθεστώς Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ). Εκπρόσωποι έξι δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία) ανέλαβαν τη διαχείριση βασικών κρατικών εσόδων. Επρόκειτο για τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, φωτιστικού πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, χαρτιού σιγαρέτων, τα έσοδα από την εξόρυξη της σμύριδας της Νάξου, το φόρο καπνού, τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά, το φόρο χαρτοσήμου κ.λπ. Το ύψος αυτών των εσόδων ανερχόταν σε 28.000.000 έως 30.000.000 δραχμές.

Στόχος αυτής της υποχρεωτικής διαχείρισης ήταν η εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας προς την Οθωμανική αυτοκρατορία, δηλαδή η καταβολή της πολεμικής αποζημίωσης ύψους 92.000.000 δραχμών και η εξυπηρέτηση των άλλων δανείων. Η διεθνής επιτροπή, που ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1898, αντιμετώπισε τις τρέχουσες ανάγκες με ένα μεγάλο δάνειο, που χορηγήθηκε με την εγγύηση των Δυνάμεων. Στη συνέχεια, εκτός από το βασικό της ρόλο, δηλαδή την εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων, λειτούργησε επιπρόσθετα ως τεχνικό συμβουλευτικό σώμα, συμβάλλοντας γενικότερα στη βελτίωση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

• Μετά την ήττα του ελληνικού στρατού το 1897 και την υποχρέωση της Ελλάδας να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία, τα οικονομικά του ελληνικού κράτους οδηγήθηκαν σε καθεστώς Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ). Εκπρόσωποι έξι δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία) ανέλαβαν τη διαχείριση βασικών κρατικών εσόδων. Επρόκειτο για τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, φωτιστικού πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, χαρτιού σιγαρέτων, τα έσοδα από την εξόρυξη της σμύριδας της Νάξου, το φόρο καπνού, τα λιμενικά δικαιώματα του Πειραιά, το φόρο χαρτοσήμου κ.λπ. Το ύψος αυτών των εσόδων ανερχόταν σε 28.000.000 έως 30.000.000 δραχμές.

Στόχος αυτής της υποχρεωτικής διαχείρισης ήταν η εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας προς την Οθωμανική αυτοκρατορία, δηλαδή η καταβολή της πολεμικής αποζημίωσης ύψους 92.000.000 δραχμών και η εξυπηρέτηση των άλλων δανείων. Η διεθνής επιτροπή, που ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1898, αντιμετώπισε τις τρέχουσες ανάγκες με ένα μεγάλο δάνειο, που χορηγήθηκε με την εγγύηση των Δυνάμεων. Στη συνέχεια, εκτός από το βασικό της ρόλο, δηλαδή την εξασφάλιση της αποπληρωμής των δανείων, λειτούργησε επιπρόσθετα ως τεχνικό συμβουλευτικό σώμα, συμβάλλοντας γενικότερα στη βελτίωση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας.

11. Το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο

• Συνταγματικές Ρυθμίσεις του Τανζιμάτ (1856)

ΒΙΒΛΙΟ:

...Όμως, την ίδια εποχή, στην Οθωμανική αυτοκρατορία εφαρμόστηκαν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ (1856)1 που έδιναν διευρυμένα δικαιώματα στους χριστιανούς της αυτοκρατορίας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις νέες οικονομικές συνθήκες που νεες οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν σε πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, έδιναν σαφώς μεγαλύτερες ευκαιρίες στους ομογενείς από εκείνες που η Ελλάδα μπορούσε να προσφέρει.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ:

Τανζιμάτ: Πρόκειται για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν το 1856 στην Οθωμανική αυτοκρατορία και οι οποίες έδιναν διευρυμένα δικαιώματα στους χριστιανούς της αυτοκρατορίας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις νέες οικονομικές συνθήκες που επικρατούσαν σε πολλές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, έδιναν σαφώς μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες στους ομογενείς κεφαλαιούχους από εκείνες που η Ελλάδα μπορούσε να προσφέρει.

ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΥΝΟΧΗ: η σύνδεση τμημάτων λόγου με λέξεις η φράσεις

ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: η σύνδεση τμημάτων λόγου με τις νοηματικές σχέσεις και την νοηματική τους συνάφεια

Την συνοχή την πετυχαίνουμε, όταν με τους κατάλληλους τρόπους μεταβαίνουμε φυσικά και λογικά από τη μια λέξη στην άλλη, από τη μια πρόταση στην άλλη, από τη μια περίοδο στην άλλη και από τη μια παράγραφο στην άλλη χωρίς κενά και χάσματα.

Την συνοχή την επιτυγχάνουμε με τους εξής τρόπους: 

α) με διαρθρωτικές λέξεις και εκφράσεις, που δηλώνουν/εκφράζουν συγκεκριμένες  σχέσεις συνοχής:  

πχ επίσης, αντίθετα, επομένως, για παράδειγμα, με άλλα λόγια, έχει ως αποτέλεσμα κλπ.

β) η επανάληψη μιας λέξης/φράσης  
πχ ...που ο πόλεμος καταστρέφει. Ο πόλεμος οδηγεί σε...
γ) η παράλειψη μιας λέξης/φράσης που ήδη αναφέρθηκε
π.χ. Ο Γιάννης είχε λοιπόν μια καλή προσφορά! Δέχτηκε απρόθυμα. (ενν. ο Γιάννης την προσφορά)
δ) με αντωνυμία
πχ ...αρνούμαστε λοιπόν κάθε μορφής βία. Αυτό δεν είναι εύκολο όταν...
ε) με επίρρημα (
πχ. επιτέλους ἐβλεπε ξανά το σπίτι του, εκεί όπου έζησε...
στ) με συνώνυμη λέξη
πχ... κάτι που φοβίζει τον νέο. Ο έφηβος δεν μπορεί να αντιληφθεί...
ζ)  με υπερώνυμες και συνυπώνυμες λέξεις
πχ ...όλες τις ηθικές αξίες και αρετές. Η τιμιότητα, η ευγένεια, η φιλανθρωπία...
η) με χρήση του όλου και των μερών του
πχ ...η παράσταση ενθουσίασε τον κόσμο του θεάτρου. Συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, οι...
θ) με χρήση γενικότερου όρου
πχ ...ανησυχούν κάθε άνθρωπο. Η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται...
ι) με χρήση λέξεων που ανήκουν στον ίδιο χώρο και παρουσιάζουν νοηματική συγγένεια
π.χ ...ένα μεγάλο ποσό σε ποσό σε δολάρια, συνολική αμοιβή που ξεπερνά...

ια)  με τη διατήρηση ενιαίου ύφους.
ιβ) με συνεκτικότητα:
όταν απουσιάζουν χαρακτηριστικές λέξεις σύνδεσης μέσα στην παράγραφο ή και σε ενότητες κειμένου, η σύνδεση αυτών των τμημάτων έγκειται στην συνεκτικότητα , δηλαδή στη νοηματική τους συνάφεια. Ένα παράδειγμα είναι η ερώτηση και η απάντηση, η ερωταπόκριση, διότι υπάρχει νοηματική σχέση ανάμεσα στην ερώτηση και στην απάντηση.

διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις 
Έτσι λέμε τις λέξεις που ενώνουν/ διαρθρώνουν μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα του λόγου: φράσεις, προτάσεις, περιόδους, παραγράφους κτλ. που συμβάλλουν στην οργάνωση (διάρθρωση - συνοχή) του λόγου. Με τις λέξεις /φράσεις αυτές, μαζί με την οργάνωση του κειμένου, αντιλαμβανόμαστε και τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα. 

Με τις διαρθρωτικές λέξεις συνήθως δηλώνεται:

α) το αίτιο, το αποτέλεσμα: επειδή, διότι, έτσι, γι' αυτό το λόγο, κτλ.
β) η αντίθεση - εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, όμως κτλ.
γ) η χρονική σχέση: ύστερα, προηγουμένως, εντωμεταξύ κτλ.
δ) ένας όρος
ε) η επεξήγηση: με άλλα λόγια, δηλαδή, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, (για να με καταλάβετε) θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, για να γίνω σαφέστερος κτλ.
στ) η έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι…, θα ήθελα να τονίσω το εξής …/ να επιστήσω την προσοχή σας κτλ.
ζ) ένα παράδειγμα: π.χ. λ.χ., για παράδειγμα κτλ.
η) η απαρίθμηση επιχειρημάτων, η εισαγωγή μιας καινούριας ιδέας: πρώτο… δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα/θέμα που θα μας απασχολήσει κτλ.
θ) η διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο/η μελέτη/ η εισήγηση/ η ομιλία μου χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο κτλ.
ι) ένα συμπέρασμα, συγκεφαλαίωση: για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας/ επιλογικά / συμπερασματικά θα λέγαμε ότι… κτλ.

ή αλλιώς...

Αντίθεση – εναντίωση (όμως, αλλά, ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, από την άλλη πλευρά, σε αντίθετη περίπτωση, στον αντίποδα, παρ’ όλα αυτά, συμβαίνει όμως το ίδιο, απεναντίας, ακόμη και αν, μολονότι)
Αιτιολόγηση (γιατί, εξαιτίας, επειδή, γι’ αυτό ένας ακόμη λόγος, αυτό είναι αποτέλεσμα)
Αποτέλεσμα (γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, απότοκο όλων αυτών)
Αναλογία (όπως, ως, όμοια, σαν)
Επεξήγηση (δηλαδή, ειδικότερα, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, για να γίνω πιο σαφής, σαφέστερα, αυτό σημαίνει, λόγου χάρη, για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη, καλό είναι να διευκρινίσουμε, εννοώ ότι)
Έμφαση (ιδιαίτερα, προπάντων, ειδικά, αναντίρρητα, περισσότερο, πράγματι, κατεξοχήν, ξεχωριστά, βέβαια, μάλιστα, αναμφισβήτητα, ασφαλώς, οπωσδήποτε, είναι αξιοσημείωτο ότι, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, το σημαντικότερο από όλα, το κυριότερο, αξίζει να σημειωθεί, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι)
Γενίκευση (γενικά, γενικότερα, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα)
Συμπέρασμα (επομένως, συνεπώς, άρα, λοιπόν, κατά συνέπεια, συμπερασματικά, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας, για αυτό λοιπόν, τελικά, συνοψίζοντας, για να συνοψίσουμε, ως συμπέρασμα)
Προσθήκη (επιπλέον, ακόμη, επίσης, έπειτα, εκτός από αυτό, συμπληρωματικά, έπειτα, εξάλλου, και, παράλληλα, αξίζει ακόμη να σημειώσουμε, δεν πρέπει να λησμονούμε, ας σημειωθεί ακόμη ότι, αν στα παραπάνω προσθέσουμε)
Ταξινόμηση – διαίρεση (αφ’ ενός… αφ’ ετέρου, από τη μια… από την άλλη)
Προϋπόθεση- όρο (αν, εκτός αν, εφόσον, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, με το δεδομένο, με τον όρο, φτάνει να)
Τοπική σχέση (εδώ, εκεί, κοντά, μέσα, έξω)
Χρονική σχέση (αρχικά, όταν, έπειτα, τότε, ύστερα, πριν, ενώ, καταρχάς, προηγουμένως, τώρα, συγχρόνως, ταυτόχρονα, στη συνέχεια, μετά, αργότερα, τελικά, τέλος)
Διάζευξη (ή − ή, είτε − είτε, ούτε − ούτε, μήτε − μήτε)

Λειτουργίες της γλώσσας

Λειτουργίες της γλώσσας

 

Αναφορική Λειτουργία:  (κυριολεκτική, δηλωτική, λογική, πληροφοριακή)

• Ο πομπός απευθύνεται στη λογική, ενδιαφέρεται για την μετάδοση μιας πληροφορίας, για το ίδιο το μήνυμα. 

Χρησιμοποιεί τις λέξεις και τις φράσεις με την κυριολεκτική - δηλωτική σημασία τους

π.χ οι ρίζες του δέντρου 

στόχος είναι η πληροφόρηση και η αντικειμενικότητα χωρίς ιδιαίτερη λογοτεχνικότητα, η αμεροληψία, η λογική οργάνωση με επιχειρήματα και τεκμήρια.
 

 

Ποιητική λειτουργία: (μεταφορική, συνυποδηλωτική, συγκινησιακή)

• Ο πομπός απευθύνεται στο συναίσθημα, ενδιαφέρεται για την πρόκληση συναισθημάτων και την αισθητική συγκίνηση.

Χρησιμοποιεί τις λέξεις και τις φράσεις με την μεταφορική - συνυποδηλωτική σημασία τους , ενδιαφέρεται για τη μορφή του μηνύματος (μεταφορική χρήση των λέξεων, επαναλήψεις, συνηχήσεις, μέτρο, ρυθμός, ήχοι λέξεων κτλ

π.χ. οι ρίζες του πολιτισμού

 

στόχος είναι η αισθητική συγκίνηση με έντονη λογοτεχνικότητα και προσεγμένη μορφή, η εύγλωττη περιγραφή, η ζωντάνια, αμεσότητα και σαφήνεια, η παραστατικότητα στην αφήγηση, η πρόκληση του ενδιαφέροντος, ο υπαινιγμός.

 

Δεν πρέπει να ταυτίζεται απόλυτα η δηλωτική σημασία με την αναφορική λειτουργία και η συνυποδηλωτική με την ποιητική λειτουργία εφόσον η πρόκληση των συναισθημάτων - η ποιητική λειτουργία επιτυγχάνεται και με άλλα μέσα όπως η περιγραφή, η αφήγηση, τα κατάλληλα ρηματικά πρόσωπα, οι εγκλίσεις, τα επιφωνήματα, η σειρά των λέξεων, το μέτρο, ο ρυθμός, η ομοιοκαταληξία.

 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η περίληψη είναι  «μια αφαιρετική διαδικασία κατά την οποία επισημαίνουμε το ουσιώδες και παραλείπουμε το επουσιώδες... Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνούμε ότι η περίληψη είναι μια προσωπική δημιουργία που σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να προδίδει το πνεύμα του συγγραφέα».(Σχολικό βιβλίο της Β΄ λυκείου για την Έκθεση - Έκφραση).

1. Επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη 

•    Σύνδεση της περίληψης μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο με συγκεκριμένου τύπου πρακτικές γραμματισμού.

Επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη - όταν ζητηθεί - σημαίνει για τους μαθητές ότι, όπως και κατά την διαδικασία γραφής της έκθεσης (παραγωγή λόγου), θα πρέπει να γράψουν την περίληψη έχοντας στο νου ότι είναι ενταγμένη σε ένα υποθετικό σενάριο επικοινωνιακής περίστασης (της σχολικής, κατά κύριο λόγο, ζωής).  

Σχετικά με το επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη στις συμπληρωματικές διευκρινίσεις του βιβλίου των Νέων Ελληνικών 2^ου Κύκλου των ΕΠΑΛ επισημαίνονται τα εξής: «Η περίληψη στα πλαίσια της έκφρασης – έκθεσης γράφεται για συγκεκριμένο σκοπό και έχει πάντα αποδέκτη. Γι’ αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η τυποποιημένη εκφώνηση «Να γράψετε την περίληψη του κειμένου» και να υιοθετούνται πιο αναλυτικές διατυπώσεις ενταγμένες σε επικοινωνιακό πλαίσιο (παράδειγμα: Σε κυριακάτικη εφημερίδα δημοσιεύτηκε το παραπάνω άρθρο. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενό του γράφοντας μια περίληψη 100 λέξεων)».

Με άλλα λόγια, όπως επισημαίνεται και στο σχολικό βιβλίο της Β΄ λυκείου για την Έκθεση - Έκφραση, οφείλουμε «να κατανοήσουμε ότι ο σκοπός για τον οποίο γράφουμε την περίληψη επηρεάζει το λόγο μας, ανάλογα δηλαδή με το ποιος γράφει, σε ποιον απευθύνεται και για ποιο σκοπό μπορεί να έχουμε επίπεδο λόγου οικείο, περισσότερο επίσημο κ.ο.κ. Στο ίδιο βιβλίο δίνεται επίσης ένα παράδειγμα εκφώνησης μιας δραστηριότητας για την περίληψη, ενταγμένης σε επικοινωνιακό πλαίσιο: «Υποθέστε ότι, επειδή ο διδακτικός χρόνος δεν επαρκεί, σας αναθέτουν να δώσετε περιληπτικά στην τάξη το περιεχόμενο από ένα κεφάλαιο της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας, της Βιολογίας ή κάποιου άλλου μαθήματος. Να βγάλετε πλαγιότιτλους των παραγράφων ή των ευρύτερων ενοτήτων, να επισημάνετε τις διαρθρωτικές λέξεις και να δώσετε την περίληψη του κεφαλαίου».

Το επικοινωνιακό πλαίσιο διαμορφώνει και τη δομή και τη συνοχή που θα εφαρμόσουμε στην περίληψη. Γενικά και σε κάθε περίπτωση ως «...συνοχή της περίληψης εννοούμε δύο πράγματα: αφενός, τις γλωσσικές στρατηγικές που δοκιμάζει ο συντάκτης της περίληψης, ώστε το κείμενό του να δίνει μια μορφολογικά και θεματολογικά ενοποιημένη, όχι απλώς αθροιστική εικόνα του πρωτοτύπου [cohesion], και αφετέρου, την ερμηνευσιμότητα [interpretability]. Η ερμηνευσιμότητα προϋποθέτει την καλή γνώση της περίστασης επικοινωνίας στην οποία εντάσσεται η περίληψη καθώς επίσης και του γνωσιακού και πληροφοριακού δυναμικού των αναγνωστών της (Seidlhofer 1999). (http://www.komvos.edu.gr/glwssa/perilipsi/thema_pdf.pdf)

2. Το επικοινωνιακό πλαίσιο:

Οι ιδιαίτερες περιστάσεις –συνθήκες για τις οποίες γράφεται ένα κείμενο, συνιστούν το επικοινωνιακό πλαίσιο για το οποίο γράφεται ένα κείμενο. Το κείμενό μας επομένως το συνθέτουμε λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή λειτουργία του και τον επικοινωνιακό σκοπό του, χρησιμοποιώντας, ανάλογα με την επικοινωνιακή κάθε φορά περίσταση, την κατάλληλη γλώσσα και το κατάλληλο ύφος, αν χρειάζεται τίτλο ή προσφωνήσεις κ.λ.π.

Λαμβάνουμε υπόψη τα εξής στοιχεία:

• τον πομπό, δηλαδή ποιος μιλάει ή γράφει: π.χ εγώ γράφω άλλοτε ως μαθητής, άλλοτε ως αρθρογράφος, ως ομιλητής κ.λ.π.
• τον δέκτη, δηλαδή σε ποιον απευθύνεται το κείμενο: π.χ στην τάξη, σε γονείς, σε αναγνωστικό κοινό κ.α.
• τον σκοπό - πρόθεση: για ποιο σκοπό μιλάει ή γράφει ο συντάκτης: π.χ αν θέλει να πληροφορήσει, να προβληματίσει, να υποστηρίξει μια άποψη κ.λ.π
• το μήνυμα, την ιδέα ή το νόημα που προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει, την κεντρική ιδέα ενός κειμένου και πώς αυτή διατυπώνεται.

ή αλλιώς, στο επικοινωνιακό πλαίσιο οφείλουμε να διακρίνουμε:

• τα εξωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η είναι η προσφώνηση, ο χαιρετισμός, τα "περικειμενικά" στοιχεία κ.α.

• τα εσωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η γλώσσα, το ύφος, το γραμματικό πρόσω̟πο, η οπτική γωνία προσέγγισης του θέματος από τον συντάκτη κ.α. 

Εφαρμογή
α. Στην πράξη κατά την συγγραφή μιας περίληψης ενταγμένης σε επικοινωνιακό πλαίσιο στην ουσία αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ως ο "κύριος κορμός" της περίληψης, δεν αλλάζει. Αυτό που διαφοροποιείται είναι η ύπαρξη προσφώνησης και αποφώνησης της περίληψής μας. Το δε επικοινωνιακό πλαίσιο καθορίζεται από το ποιος είναι ο δέκτης.

β. Σημαντικότερη αλλαγή αποτελεί ότι ζητείται η περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου. Το μέρος του άρθρου (γενικότερα του κειμένου) που ζητείται να γίνει η περίληψη θα χαρακτηρίζεται από νοηματική πληρότητα  Π.χ. θα ζητούνται παράγραφοι που αφορούν επιμέρους νοηματικές ενότητες του θέματος που παρουσιάζονται στο κείμενο (όπως τα αίτια, οι συνέπειες, οι τρόποι αντιμετώπισης κ.λ.π.). Έτσι το ζητούμενο «μέρος του κειμένου» μπορεί να είναι διατυπωμένο με βάση:
α)τον θεματικό άξονα (π.χ. τους τρόπους αντιμετώπισης ή τα αίτια ή συνέπειες κλπ
β) με συγκεκριμένες παραγράφους (π.χ. η 2η και 3η §)
γ) ή και με τα δύο, ανάλογα με το τι κρίνεται σκόπιμο
Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι η ανάδειξη των δεξιοτήτων κατανόησης του μαθητή/της μαθήτριας (μέσα από την απόδοση του νοήματος περιληπτικά) και η αποφυγή να προκληθεί «σύγχυση».
Στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου είναι πιθανόν να πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του.

Μια πρόταση λοιπόν για περίληψη με ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο σε τμήμα ενός κειμένου περιλαμβάνει τα εξής:

α. (προαιρετικά) την προσφώνηση:
 π.χ Συμμαθήτριες, συμμαθητές
Η προσφώνηση μάλλον απαιτείται όταν ο μαθητής καλείται να την εκφωνήσει σε κοινό που ενδεχομένως αποτελείται από πρόσωπα με διαφορετική ιδιότητα, όπως γονείς, καθηγητές, συμπολίτες κ.λ.π.
β. τα στοιχεία του κειμένου (όνομα συγγραφέα, τίτλος, κειμενικό είδος κ.α.) και εισαγωγικές φράσεις (και πιθανή αναφορά στο θεματικό κέντρο ολόκληρου του κειμένου) σχετικές με το επικοινωνιακό πλαίσιο που απαιτείται.
π.χ «...θα ήθελα να σας ενημερώσω συνοπτικά για τα αίτια του ρατσισμού που αναφέρει στο άρθρο του ο τάδε, με τίτλο τάδε, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα τάδε κ.λ.π...» ή «...διάβασα πρόσφατα αυτό το άρθρο του τάδε στο διαδίκτυο, με τίτλο τάδε στο οποίο ο συγγραφές αναφέρεται στην αύξηση του ρατσισμού (θεματικό κέντρο). Σχετικά σας ενημερώνω συνοπτικά ότι θεωρεί ως αίτια.... 
γ. την περιληπτική απόδοση του ζητούμενου μέρους του κειμένου.

δ.  καταληκτικές φράσεις.
π.χ. Στο άρθρο του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι...

ε. (προαιρετικά) την αποφώνηση
π.χ Σας ευχαριστώ...


Παράδειγμα.
Ενδεικτική περίληψη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της β λυκείου για το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ:  
Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου:

   Ο συγγραφέας στον πρόλογο του άρθρου του «Η πολιτική διάσταση των Ευμενίδων του Αισχύλου» (σ. 241) εντοπίζει τις ιδιομορφίες του αρχαίου θεάτρου που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την αρχαία ελληνική τραγωδία, και ειδικά την πολιτική διάστασή της. Στην αρχή συγκρίνει το αρχαίο θέατρο με το σύγχρονο και επισημαίνει τις εξής διαφορές: 1) Η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ήταν αντικείμενο κρατικής μέριμνας, ενώ σήμερα είναι ιδιωτική υπόθεση. 2) Η θεατρική παράσταση ήταν αναπόσπαστο τμήμα των Μεγάλων Διονυσίων, ενώ σήμερα είναι ανεξάρτητη πολιτιστική εκδήλωση. 3) Ο χαρακτήρας των έργων ήταν εφήμερος και ανεπανάληπτος, ενώ σήμερα τα έργα προορίζονται για επαναλήψεις. Στη συνέχεια παρουσιάζει τους παράγοντες που μαρτυρούν την πολιτική σημασία του αρχαίου θεάτρου, δηλαδή τη μεγάλη λαϊκή συμμετοχή και την παιδευτική λειτουργία του. Τέλος ο συγγραφέας αναφέρεται στην ιδιαιτερότητα της τραγωδίας να παίρνει τα θέματά της από γνωστούς μύθους κατά την επεξεργασία των οποίων υπεισέρχονταν στοιχεία ή προβληματισμοί από την εποχή στην οποία έζησε ο κάθε τραγικός ποιητής, με υπαινικτική μορφή.

Στο συγκεκριμένο υπόδειγμα, μπορεί να αποδοθεί η περίληψη  μέρους του κειμένου και επικοινωνιακό  πλαίσιο, ως εξής:

• Εκφώνηση: Διαβάσατε το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ: Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου και θέλετε να ενημερώσετε την ομάδα σας στην τάξη σχετικά με τις διαφορές  που αναφέρει ο συγγραφέας ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο θέατρο. Συντάξτε για αυτό μια περίληψη 50 - 60 λέξεων. 

Εδώ, λοιπόν, ζητείται ένα μέρος του κειμένου με συγκεκριμένο θεματικό άξονα, τις διαφορές του αρχαίου θεάτρου με το σύγχρονο, και εδώ θα επικεντρωθεί η περίληψη.

• Απάντηση:  

«Φίλοι μου, διάβασα πρόσφατα το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ: "Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου" και θα σας ενημερώσω συνοπτικά για τις διαφορές που εντοπίζει ο συγγραφέας μεταξύ του αρχαίου θεάτρου και του σύγχρονου. Συγκρίνοντάς τα επισημαίνει ότι: 1) Η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ήταν αντικείμενο κρατικής μέριμνας, ενώ σήμερα είναι ιδιωτική υπόθεση. 2) Η θεατρική παράσταση ήταν αναπόσπαστο τμήμα των Μεγάλων Διονυσίων, ενώ σήμερα είναι ανεξάρτητη πολιτιστική εκδήλωση. 3) Ο χαρακτήρας των έργων ήταν εφήμερος και ανεπανάληπτος, ενώ σήμερα τα έργα προορίζονται για επαναλήψεις. 

Σας ευχαριστώ!

κάπως έτσι...

4. Σχετικά με την Αξιολόγηση μιας τέτοιας περίληψης:

α. Αδιευκρίνιστα σημεία

i. Αν χρειάζεται ή όχι αναφορά σε συγκεκριμένες παραγράφους του κειμένου, από τις οποίες ο μαθητής θα αντλήσει υλικό για να απαντήσει στο ερώτημα.
ii. Αν ενταχθεί η περίληψη μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο, προσμετράται στον αριθμό των λέξεων η εφαρμογή του επικοινωνιακού πλαισίου; 
iii. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού πλαισίου σε αυτή την περίπτωση;
iv. Ποια ρηματικά πρόσωπα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο μαθητής κατά τη σύνταξη της περίληψης λαμβάνοντας υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο;
v. Αν στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του».
vi. Πώς κατανέμονται οι μονάδες (έκφραση - δομή - περιεχόμενο) κατά την αξιολόγηση της περίληψης μέρους του κειμένου;

β.  Μερικές επισημάνσεις για την περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ ) 

Εν ολίγοις:
-Αντιμετωπίζουμε την περίληψη μέρους του κειμένου ως άσκηση ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
εστιάζοντας στο ουσιώδες (διαπίστωση δεξιοτήτων κατανόησης) όχι για άσκηση σχολικής στερεοτυπικής απάντησης (χωρίς χρησιμότητα ευρύτερη!).
-Αποφεύγουμε να ζητάμε στερεοτυπικές απαντήσεις! Κρίνουμε το όλο πνεύμα, την όλη απάντηση σε σχέση με το ζητούμενο στόχο του ερωτήματος: κατανόηση λόγου!
-Αποδεχόμαστε διαφορετικές διατυπώσεις ως απαντήσεις, εφόσον νοηματικά ευσταθούν και εκφράζουν διαφορετικούς τρόπους απάντησης λόγω της διαφορετικότητας των ανθρώπων σε θέματα πρόσληψης/απόκρισης, με κοινό γνώμονα βέβαια το νόημα να ισχύει…
Συνοπτικά:
Στόχος δεν είναι «να δυσκολέψουμε» την κατανόηση του ζητουμένου για να δούμε «αν θα υποπέσει στο σφάλμα» ο μαθητής, αλλά να δώσουμε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και ένα ζητούμενο μέρος που θα τον βοηθήσουν να αναδείξει τις δεξιότητες κατανόησης που διαθέτει…

γ. Μερικές επισημάνσεις για τη διατύπωση της απάντησης των μαθητών σε περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)

Δεν αξιολογούμε απαιτώντας να βρούμε « στερεοτυπικές φράσεις» για ανταπόκριση στο επικοινωνιακό πλαίσιο ! Αποφεύγουμε την «τυποποίηση» της αξιολόγησης. Στη διδασκαλία μπορούμε να βοηθούμε τους μαθητές να ξεφύγουν από την αμηχανία του «πώς να αρχίσουν», λέγοντάς τους ή βοηθώντας τους να βρουν κατάλληλες φράσεις,
ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΙΣ ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ «ΚΡΙΤΗΡΙΟ» ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ.
Μπορεί να διδάσκουμε φράσεις «διευκόλυνσης», αλλά δεν τις ζητάμε στην αξιολόγηση ως κριτήρια βαθμού, γιατί και πάλι θα καταλήξουμε σε… τυπολατρία, ακυρώνοντας τελικά την κατανόηση και μετατρέποντάς της σε σχολαστική τυποκρατική άσκηση.
Το πνεύμα του ζητουμένου «περίληψη ενός μέρους του κειμένου» είναι να ελεγχθεί αν κατάλαβε ο μαθητής το νόημα, αν έχει δεξιότητες κατανόησης, όχι να επαναλάβουμε τακτικές τυπολατρικής απάντησης ως κριτήρια αξιολόγησης!
Προσπαθούμε να δούμε με θετική ματιά τι κατανόησε, τι συνέπτυξε ο μαθητής,όχι να αξιολογήσουμε αρνητικά αν δεν διατύπωσε το νόημα με συγκεκριμένες εκφραστικές φόρμες!

δ. παραδείγματα (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)

Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη

( Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2001)
«Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις μια περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσεις τα άλλα μέλη της ομάδας σου για το περιεχόμενό του (80 - 100 λέξεις)».

Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη
(Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2002)
«Για τις ανάγκες μιας συζήτησης που πρόκειται να γίνει στην τάξη σας με θέμα την εξέλιξη της Γενετικής, μελετήσατε το παραπάνω κείμενο. Να γράψετε μια περίληψη του κειμένου αυτού με την
οποία θα ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του. (100 -120 λέξεις)».

Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη και ζήτησης μέρους του κειμένου:
Στην τάξη ασχολείστε κριτικά με το θέμα της χρήσης του διαδικτύου από τους νέους. Στο πλαίσιο της παρουσίασης ερευνών και δημοσιευμάτων για το θέμα αυτό, αναλαμβάνετε να διαβάσετε το άρθρο [που σας δόθηκε] και να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας και στις συμμαθήτριές σας περιληπτικά, το νόημα των τριών τελευταίων παραγράφων του.
Απάντηση: (αν το ζητούμενο είναι τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους)
Στο άρθρο «...» που διάβασα παρουσιάζονται μεταξύ άλλων και τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...
ή Στο άρθρο «...» που διάβασα αναφέρονται τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...

by PapKostas

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ 2019

Οι ερωτήσεις κατανέμονται σε τρία θέματα:

1o Θέμα κατανόησης του κειμένου:

Δύο (2) ερωτήματα ανοικτού και κλειστού τύπου, η βαθμολογία επιμερίζεται στα δύο ερωτήματα ισοδύναμα:15+15= 30 μονάδες

Α1 ερώτημα: Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών:
i) να εντοπίζουν και να παρουσιάζουν κάποια από τα παρακάτω στοιχεία: πληροφορίες που περιέχονται στο κείμενο, βασικές ιδέες και επιχειρήματα του συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει, σχέση του βασικού μηνύματος του κειμένου με τις περιστάσεις επικοινωνίας (σκοπό, κοινό, θέμα κ.ά), καθώς και με τους τρόπους και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στο κείμενο  

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 15 Μονάδες

Α2 ερώτημα: Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών:

ii) να αποδίδουν περιληπτικά μέρος του κειμένου λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 15 Μονάδες

2ο Θέμα δομής και γλώσσας του κειμένου 

Τρία (3) ερωτήματα με σύνολο μονάδων 30, επιμερισμένες αναλόγως της βαρύτητας του καθενός

Β1, Β2 και Β3 ερωτήματα στα οποία:

 Ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών /μαθητριών: 

- είτε να αναγνωρίζουν τη βασική δομή του κειμένου ή τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης μιας παραγράφου
- είτε να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις /φράσεις που βοηθούν στη συνοχή και νοηματική αλληλουχία του κειμένου
- είτε να αποδίδουν το περιεχόμενο της παραγράφου με πλαγιότιτλους
- είτε να μετασχηματίζουν λέξεις ή φράσεις αλλάζοντας τη σύνταξη, το λεξιλόγιο (συνώνυμα ή συνώνυμες φράσεις, αντώνυμα, παράγωγα, σύνθετα κτλ.), τα σημεία στίξης, σύμφωνα με συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας, και να σχολιάζουν το επικοινωνιακό αποτέλεσμα
- είτε να ερμηνεύουν λέξεις-φράσεις του κειμένου με βάση τα κειμενικά συμφραζόμενα και το επικοινωνιακό πλαίσιο.

αυτά τα ερωτήματα βαθμολογούνται π.χ. με 10 Μονάδες το καθένα

3ο Θέμα ερμηνείας-παραγωγής λόγου 

Γ1 ερώτημα: Έκθεση  (Για την Α΄ Λυκείου 250-300 λέξεις).

 Η ερμηνεία-παραγωγή λόγου, βαθμολογείται με σαράντα (40) μονάδες, αναπτύσσεται με τη μορφή κειμένου επιχειρηματολογίας (δημόσια ομιλία, επιστολή, άρθρο) και έχει έκταση ανάλογα με την τάξη..
Ζητείται από τους/τις μαθητές /-τριες να συντάξουν δικό τους κείμενο, σε συνάρτηση με το κείμενο αναφοράς, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σημεία του κειμένου, ανασκευάζουν θέσεις του ή αναπτύσσουν τεκμηριωμένα προσωπικές απόψεις.

αυτό το ερώτημα βαθμολογείται με 40 Μονάδες

Καλή δουλειά...by PapKostas😎

Θουκυδίδη Κερκυραϊκά 3.73

 

[73.1] Tῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι· καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον, τοῖς δ᾽ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι.

Την επόμενη μέρα έκαναν λίγες μικροεπιθέσεις και έστελναν (αντιπροσώπους) και οι δύο στους αγρούς, προσκαλώντας τους δούλους και υποσχόμενοι ελευθερία. και η πλειοψηφία των οικιακών δούλων έγινε σύμμαχος των δημοκρατικών, ενώ για τους άλλους, ήρθαν ως σύμμαχοι οκτακόσιοι μισθοφόροι από την στεριά.

Σύνταξη

1. Tῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἠκροβολίσαντό τε ὀλίγα

ἠκροβολίσαντό: ρήμα /ἀμφότεροι: ενν. υπκ /ὀλίγα: αντ. /Tῇ ὑστεραίᾳ: δοτική του χρόνου

2. καὶ ἐς τοὺς ἀγροὺς περιέπεμπον ἀμφότεροι, τοὺς δούλους παρακαλοῦντές τε καὶ ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι:

περιέπεμπον: ρήμα /ἀμφότεροι: ενν. υπκ /τινάς: ενν. αντ /ἐς τοὺς ἀγροὺς: εμπρθ. τόπου /παρακαλοῦντές, ὑπισχνούμενοι: τροπικές μετχ συνημμένες στο υπκ /τοὺς δούλους: αντ. της παρακαλοῦντές /ἐλευθερίαν: αντ. της ὑπισχνούμενοι

3. καὶ τῷ μὲν δήμῳ τῶν οἰκετῶν τὸ πλῆθος παρεγένετο ξύμμαχον

παρεγένετο: ρήμα /τὸ πλῆθος: υπκ /ξύμμαχον: κατηγορούμενο /τῶν οἰκετῶν: γενική διαιρετική

/ῷ δήμῳ: δοτική αντικειμενική στο ξύμμαχον

4. τοῖς δ᾽ ἑτέροις ἐκ τῆς ἠπείρου ἐπίκουροι ὀκτακόσιοι

παρεγένοντο: ενν. ρήμα /ἐπίκουροι: υπκ /τοῖς ἑτέροις: αντικείμενο /ὀκτακόσιοι: επιθετικός πρσδ. /ἐκ τῆς ἠπείρου: εμπρθ. προέλευσης

Θουκυδίδης Κερκυραϊκά 3.72

 

[72.1] Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες, καὶ ὅσους ἔπεισαν, κατέθεντο ἐς Αἴγιναν. [2] Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ, καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν. [3] Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη, καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον· οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον, οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν, καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον.

Όταν λοιπόν ήρθαν αφού οι Αθηναίοι συνέλαβαν και τους πρέσβεις ως υποκινητές στάσης, και όσους έπεισαν, τους τοποθέτησαν στην Αίγινα. [2] Στο μεταξύ, αυτοί από τους Κερκυραίους που ήταν κύριοι της πολιτικής κατάστασης, όταν ήρθε μια Κορινθιακή τριήρης και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις, επιτίθενται στους δημοκρατικούς και αφού πολέμησαν, νίκησαν. [3] Όταν έφτασε η νύκτα οι μεν δημοκρατικοί καταφεύγουν στην ακρόπολη και τα ψηλά τμήματα της πόλης και αφού συγκεντρώθηκαν εκεί εγκαταστάθηκαν και κατείχαν το Υλλαϊκό λιμάνι· ενώ οι άλλοι, κατέλαβαν την αγορά, όπου κατοικούσαν οι περισσότεροι από αυτούς, και το λιμάνι που ήταν κοντά σε αυτή και προς την απέναντι στεριά.

Σύνταξη

1. Ἐλθόντων δὲ οἱ Ἀθηναῖοι τούς τε πρέσβεις ὡς νεωτερίζοντας ξυλλαβόντες - κατέθεντο ἐς Αἴγιναν: κύρια

κατέθεντο: ρήμα /οἱ Ἀθηναῖοι: υπκ. /ξυλλαβόντες: χρονική μτχ. συνημμένη στο υπκ /τούς πρέσβεις, ὅσους ἔπεισαν: αντ /ὡς νεωτερίζοντας: αιτιολογική μτχ συνημμένη στο αντικείμενο / ἐς Αἴγιναν: εμπρθ. τόπου /ἐλθόντων: γενική απόλυτη χρονική μτχ / πρέσβεων: ενν υπκ της ἐλθόντων

2. καὶ ὅσους ἔπεισαν:δευτερεύουσα αναφορική αντικείμενο του κατέθεντο

ἔπεισαν: ρήμα /οἱ πρέσβεις: ενν. υπκ./ ὅσους: αντ.

3. Ἐν δὲ τούτῳ τῶν Κερκυραίων οἱ ἔχοντες τὰ πράγματα ἐλθούσης τριήρους Κορινθίας καὶ Λακεδαιμονίων πρέσβεων ἐπιτίθενται τῷ δήμῳ: κύρια

ἐπιτίθενται: ρήμα /οἱ ἔχοντες: υπκ. επιθετική μετοχή με υπκ το άρθρο της /τῷ δήμῳ: αντ. /τὰ πράγματα: αντ. της μτχ. οἱ ἔχοντες /τῶν Κερκυραίων: γενικη διαιρετική /ἐλθούσης: γενική απόλυτη χρονική μτχ /τριήρους: υπκ της ἐλθούσης /Κορινθίας: επιθετικός προσδ. /πρέσβεων: υπκ της μτχ που εννοείται ἐλθόντων /Λακεδαιμονίων: επιθετικός προσδ.

4. καὶ μαχόμενοι ἐνίκησαν:κύρια

ἐνίκησαν: ρήμα /οἱ ἔχοντες: ενν. υπκ. /μαχόμενοι: χρονική μετοχή συνημμένη στο υπκ

5. Ἀφικομένης δὲ νυκτὸς ὁ μὲν δῆμος ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα τῆς πόλεως καταφεύγει:κύρια

καταφεύγει: ρήμα /ὁ δῆμος: υπκ. /ἐς τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὰ μετέωρα: εμπρθ. του τόπου /τῆς πόλεως: γενική κτητική /ἀφικομένης: γενική απόλυτη χρονικη μτχ /νυκτὸς: υπκ της μτχ ἀφικομένης

6. καὶ αὐτοῦ ξυλλεγεὶς ἱδρύθη: κύρια

ἱδρύθη: ρήμα /ὁ δῆμος: ενν. υπκ. /ξυλλεγεὶς: χρονική μτχ συνημμένη στο υπκ /αὐτοῦ: γενική του τόπου

7. καὶ τὸν Ὑλλαϊκὸν λιμένα εἶχον:κύρια

εἶχον: ρήμα /ὁ δῆμος: ενν. υπκ. /τὸν λιμένα: αντ. /Ὑλλαϊκὸν: επιθετικός προσδ.

8. οἱ δὲ τήν τε ἀγορὰν κατέλαβον - καὶ τὸν λιμένα τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον: κύρια

κατέλαβον: ρήμα /οἱ δὲ: υπκ. /τήν ἀγορὰν, τὸν λιμένα: αντ. /τὸν πρὸς αὐτῇ καὶ πρὸς τὴν ἤπειρον: επιθετικοί προσδ. /πρὸς αὐτῇ, πρὸς τὴν ἤπειρον: εμπρθ. της κατεύθυνσης

9. οὗπερ οἱ πολλοὶ ᾤκουν αὐτῶν: δευτερεύουσα αναφορική

ᾤκουν: ρήμα /οἱ πολλοὶ: υπκ /αὐτῶν: γενική διαιρετική /οὗπερ: επιρρ. προσδ. τόπου

Θουκυδίδης Κερκυραϊκά 3.71

[71.1] Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων, τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι. Ὡς δὲ εἶπον, καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην. [2] Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας ὡς ξυνέφερε καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν, ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται.

[71.1] Αφού λοιπόν έπραξαν αυτά και αφού κάλεσαν σε συνέλευση τους Κερκυραίους, είπαν ότι αυτά (δηλαδή ο φόνος των δημοκρατικών αρχηγών) και είναι τα πιο καλά και δε θα υποδουλώνονταν με κανένα τρόπο από Αθηναίους, και στο εξής μένοντας ουδέτεροι να μη δέχονται ούτε τον έναν ούτε τον άλλον, παρά μόνο με ένα πλοίο, ενώ τα περισσότερα να τα θεωρούν εχθρική ενέργεια. Και αφού μίλησαν έτσι, ανάγκασαν (το λαό) και να επικυρώσει την απόφαση. [2] Στέλνουν και στην Αθήνα αμέσως πρεσβευτές και για να εξηγήσουν σχετικά με όσα είχαν γίνει ότι δηλαδη τους συνέφερε και για να πείσουν όσους είχαν καταφύγει εκεί να μην κάνουν τίποτα εχθρικό για να μην υπάρξει κάποια αντεκδίκηση.

Σύνταξη:

1. Δράσαντες δὲ τοῦτο καὶ ξυγκαλέσαντες Κερκυραίους εἶπον-τό τε λοιπὸν μηδετέρους δέχεσθαι ἀλλ᾽ ἢ μιᾷ νηὶ ἡσυχάζοντας, τὸ δὲ πλέον πολέμιον ἡγεῖσθαι: κύρια

εἶπον:ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων: οι ειδικές ως αντ. του ρήματος /δέχεσθαι, ἡγεῖσθαι: επίσης αντ. του ρήματος τελικά. απρ. /Κερκυραίους: υπκ των απαρεμφάτων /μηδετέρους: αντικείμενο του δέχεσθαι /τό λοιπὸν: αιτιατική του χρόνου /νηὶ: δοτική της συνοδείας /μιᾷ: επιθετικός προσδ. στο νηί /ἡσυχάζοντας: τροπική μτχ συνημμένη στο υπκ /τὸ δὲ πλέον: αντ του ἡγεῖσθαι /πολέμιον: κατηγορούμενο /δράσαντες, ξυγκαλέσαντες: χρονικές μετοχές συνημμένες στο υπκ του ρήματος /τοῦτο: αντ. της δράσαντες /Κερκυραίους: αντ της μτχ ξυγκαλέσαντες

2. ὅτι ταῦτα καὶ βέλτιστα εἴη: δευτερεύουσα ειδική αντικείμενο του εἶπον.

εἴη: ρήμα /ταῦτα: υπκ, αττική σύνταξη /βέλτιστα: κατηγορούμενο

3. καὶ ἥκιστ᾽ ἂν δουλωθεῖεν ὑπ᾽ Ἀθηναίων: δευτερεύουσα ειδική αντικείμενο του εἶπον.

ἂν δουλωθεῖεν: ρήμα /Κερκυραῖοι: ενν. υπκ /ὑπ᾽ Ἀθηναίων: ποιητικό αίτιο /ἥκιστ': επιρρ. του ποσού

4. Ὡς δὲ εἶπον: δευτερεύουσα χρονική

εἶπον: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ

5. καὶ ἐπικυρῶσαι ἠνάγκασαν τὴν γνώμην:κύρια

ἠνάγκασαν: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /ἐπικυρῶσαι: αντ. τελικό απρ. /τούς Κερκυραίους: ενν. αντ του ρήματος και υπκ του ἐπικυρῶσαι, ταυτοπροσωπία /τήν γνώμην: αντ του ἐπικυρῶσαι

6. Πέμπουσι δὲ καὶ ἐς τὰς Ἀθήνας εὐθὺς πρέσβεις περί τε τῶν πεπραγμένων διδάξοντας- καὶ τοὺς ἐκεῖ καταπεφευγότας πείσοντας μηδὲν ἀνεπιτήδειον πράσσειν:κυρια

Πέμπουσι: ρήμα /οὗτοι:ενν. υπκ /πρέσβεις: αντ. του ρήματος /ἐς τὰς Ἀθήνας: εμπρθ. κίνησης προς τόπο /διδάξοντας, πείσοντας: τελικές μτχ. συνημμένες στο υπκ. του ρήματος /ὡς ξυνέφερε: ειδική πρόταση, αντ. του της διδάξοντας /περί τῶν πεπραγμένων: εμπρθ της αναφοράς

/ῶν πεπραγμένων: επιθετική μτχ με υπκ το άρθρο της /τοὺς καταπεφευγότας: αντ. του πείσοντας και υπκ. του πράσσειν (ετεροπροσωπία), επιθετική μτχ. με υπκ. το άρθρο της /πράσσειν: αντ. του πείσοντας /ἐκεῖ: επιρρ. του τόπου /μηδὲν: αντ. του πράσσειν /ἀνεπιτήδειον: επιθ. προσδ. στο μηδέν

7. ὡς ξυνέφερε:δευτερεύουσα ειδική αντ. της μτχ διδάξοντας

ξυνέφερε: ρήμα /τα πεπραγμένα: ενν. υπκ. αττική σύνταξη

8. ὅπως μή τις ἐπιστροφὴ γένηται: δευτερεύουσα τελική, δηλώνει σκοπό

μή γένηται: ρήμα /ἐπιστροφὴ: ενν. υπκ. /τις: επιθετ. προσδ.

αρχαία Αθήνα

ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Ά ΛΥΚΕΙΟΥ: ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΙ

Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α ́ τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου, θα δοθεί στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο:

1. απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο, 12-20 στίχων, με νοηματική συνοχή.

2. απόσπασμα κείμενου, διδαγμένου από μετάφραση.

και ζητούνται τα εξής:

α) Μετάφραση στη Νέα Ελληνική ενός τμήματος του πρωτότυπου κειμένου οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων.Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες

Να απαντήσουν σε:

β) Δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές από το απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο. Αναφέρονται σε ιδέες, αξίες, προβλήματα, στη στάση, στο ήθος ή στον χαρακτήρα προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε υφολογικά και αισθητικά θέματα. Μπορεί να αναλύονται σε δύο (2) ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα. Αυτές βαθμολογούνται με δεκαπέντε (15) μονάδες η κάθε μία.

β3) Μία τρίτη ερώτηση από το απόσπασμα του διδαγμένου από μετάφραση κειμένου σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο πρωτότυπο απόσπασμα. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β4) Μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη σύνδεση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα κ.λπ.. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β5) Μία (1) ερώτηση γραμματικής . Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

β6) Μία (1) ερώτηση συντακτικού. Αυτή βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες.

ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΗΝ ΔΕΞΙΑ ΣΤΗΛΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ!

Καλά Αποτελέσματα 😜 

by Papakwstas