ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΥΝΟΧΗ: η σύνδεση τμημάτων λόγου με λέξεις η φράσεις

ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: η σύνδεση τμημάτων λόγου με τις νοηματικές σχέσεις και την νοηματική τους συνάφεια

Την συνοχή την πετυχαίνουμε, όταν με τους κατάλληλους τρόπους μεταβαίνουμε φυσικά και λογικά από τη μια λέξη στην άλλη, από τη μια πρόταση στην άλλη, από τη μια περίοδο στην άλλη και από τη μια παράγραφο στην άλλη χωρίς κενά και χάσματα.

Την συνοχή την επιτυγχάνουμε με τους εξής τρόπους: 

α) με διαρθρωτικές λέξεις και εκφράσεις, που δηλώνουν/εκφράζουν συγκεκριμένες  σχέσεις συνοχής:  

πχ επίσης, αντίθετα, επομένως, για παράδειγμα, με άλλα λόγια, έχει ως αποτέλεσμα κλπ.

β) η επανάληψη μιας λέξης/φράσης  
πχ ...που ο πόλεμος καταστρέφει. Ο πόλεμος οδηγεί σε...
γ) η παράλειψη μιας λέξης/φράσης που ήδη αναφέρθηκε
π.χ. Ο Γιάννης είχε λοιπόν μια καλή προσφορά! Δέχτηκε απρόθυμα. (ενν. ο Γιάννης την προσφορά)
δ) με αντωνυμία
πχ ...αρνούμαστε λοιπόν κάθε μορφής βία. Αυτό δεν είναι εύκολο όταν...
ε) με επίρρημα (
πχ. επιτέλους ἐβλεπε ξανά το σπίτι του, εκεί όπου έζησε...
στ) με συνώνυμη λέξη
πχ... κάτι που φοβίζει τον νέο. Ο έφηβος δεν μπορεί να αντιληφθεί...
ζ)  με υπερώνυμες και συνυπώνυμες λέξεις
πχ ...όλες τις ηθικές αξίες και αρετές. Η τιμιότητα, η ευγένεια, η φιλανθρωπία...
η) με χρήση του όλου και των μερών του
πχ ...η παράσταση ενθουσίασε τον κόσμο του θεάτρου. Συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, οι...
θ) με χρήση γενικότερου όρου
πχ ...ανησυχούν κάθε άνθρωπο. Η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται...
ι) με χρήση λέξεων που ανήκουν στον ίδιο χώρο και παρουσιάζουν νοηματική συγγένεια
π.χ ...ένα μεγάλο ποσό σε ποσό σε δολάρια, συνολική αμοιβή που ξεπερνά...

ια)  με τη διατήρηση ενιαίου ύφους.
ιβ) με συνεκτικότητα:
όταν απουσιάζουν χαρακτηριστικές λέξεις σύνδεσης μέσα στην παράγραφο ή και σε ενότητες κειμένου, η σύνδεση αυτών των τμημάτων έγκειται στην συνεκτικότητα , δηλαδή στη νοηματική τους συνάφεια. Ένα παράδειγμα είναι η ερώτηση και η απάντηση, η ερωταπόκριση, διότι υπάρχει νοηματική σχέση ανάμεσα στην ερώτηση και στην απάντηση.

διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις 
Έτσι λέμε τις λέξεις που ενώνουν/ διαρθρώνουν μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα του λόγου: φράσεις, προτάσεις, περιόδους, παραγράφους κτλ. που συμβάλλουν στην οργάνωση (διάρθρωση - συνοχή) του λόγου. Με τις λέξεις /φράσεις αυτές, μαζί με την οργάνωση του κειμένου, αντιλαμβανόμαστε και τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα. 

Με τις διαρθρωτικές λέξεις συνήθως δηλώνεται:

α) το αίτιο, το αποτέλεσμα: επειδή, διότι, έτσι, γι' αυτό το λόγο, κτλ.
β) η αντίθεση - εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, όμως κτλ.
γ) η χρονική σχέση: ύστερα, προηγουμένως, εντωμεταξύ κτλ.
δ) ένας όρος
ε) η επεξήγηση: με άλλα λόγια, δηλαδή, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, (για να με καταλάβετε) θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, για να γίνω σαφέστερος κτλ.
στ) η έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι…, θα ήθελα να τονίσω το εξής …/ να επιστήσω την προσοχή σας κτλ.
ζ) ένα παράδειγμα: π.χ. λ.χ., για παράδειγμα κτλ.
η) η απαρίθμηση επιχειρημάτων, η εισαγωγή μιας καινούριας ιδέας: πρώτο… δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα/θέμα που θα μας απασχολήσει κτλ.
θ) η διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο/η μελέτη/ η εισήγηση/ η ομιλία μου χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο κτλ.
ι) ένα συμπέρασμα, συγκεφαλαίωση: για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας/ επιλογικά / συμπερασματικά θα λέγαμε ότι… κτλ.

ή αλλιώς...

Αντίθεση – εναντίωση (όμως, αλλά, ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, από την άλλη πλευρά, σε αντίθετη περίπτωση, στον αντίποδα, παρ’ όλα αυτά, συμβαίνει όμως το ίδιο, απεναντίας, ακόμη και αν, μολονότι)
Αιτιολόγηση (γιατί, εξαιτίας, επειδή, γι’ αυτό ένας ακόμη λόγος, αυτό είναι αποτέλεσμα)
Αποτέλεσμα (γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, απότοκο όλων αυτών)
Αναλογία (όπως, ως, όμοια, σαν)
Επεξήγηση (δηλαδή, ειδικότερα, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, για να γίνω πιο σαφής, σαφέστερα, αυτό σημαίνει, λόγου χάρη, για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη, καλό είναι να διευκρινίσουμε, εννοώ ότι)
Έμφαση (ιδιαίτερα, προπάντων, ειδικά, αναντίρρητα, περισσότερο, πράγματι, κατεξοχήν, ξεχωριστά, βέβαια, μάλιστα, αναμφισβήτητα, ασφαλώς, οπωσδήποτε, είναι αξιοσημείωτο ότι, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, το σημαντικότερο από όλα, το κυριότερο, αξίζει να σημειωθεί, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι)
Γενίκευση (γενικά, γενικότερα, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα)
Συμπέρασμα (επομένως, συνεπώς, άρα, λοιπόν, κατά συνέπεια, συμπερασματικά, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας, για αυτό λοιπόν, τελικά, συνοψίζοντας, για να συνοψίσουμε, ως συμπέρασμα)
Προσθήκη (επιπλέον, ακόμη, επίσης, έπειτα, εκτός από αυτό, συμπληρωματικά, έπειτα, εξάλλου, και, παράλληλα, αξίζει ακόμη να σημειώσουμε, δεν πρέπει να λησμονούμε, ας σημειωθεί ακόμη ότι, αν στα παραπάνω προσθέσουμε)
Ταξινόμηση – διαίρεση (αφ’ ενός… αφ’ ετέρου, από τη μια… από την άλλη)
Προϋπόθεση- όρο (αν, εκτός αν, εφόσον, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, με το δεδομένο, με τον όρο, φτάνει να)
Τοπική σχέση (εδώ, εκεί, κοντά, μέσα, έξω)
Χρονική σχέση (αρχικά, όταν, έπειτα, τότε, ύστερα, πριν, ενώ, καταρχάς, προηγουμένως, τώρα, συγχρόνως, ταυτόχρονα, στη συνέχεια, μετά, αργότερα, τελικά, τέλος)
Διάζευξη (ή − ή, είτε − είτε, ούτε − ούτε, μήτε − μήτε)