ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η περίληψη είναι «μια αφαιρετική διαδικασία κατά την οποία επισημαίνουμε το ουσιώδες και παραλείπουμε το επουσιώδες... Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνούμε ότι η περίληψη είναι μια προσωπική
δημιουργία που σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να προδίδει το πνεύμα
του συγγραφέα».(Σχολικό βιβλίο της Β΄ λυκείου για την Έκθεση - Έκφραση).1. Επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη
• Σύνδεση της περίληψης μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο με συγκεκριμένου τύπου πρακτικές γραμματισμού.
Επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη - όταν ζητηθεί - σημαίνει για τους μαθητές ότι, όπως και κατά την διαδικασία γραφής της έκθεσης (παραγωγή λόγου), θα πρέπει να γράψουν την περίληψη έχοντας στο νου ότι είναι ενταγμένη σε ένα υποθετικό σενάριο επικοινωνιακής περίστασης (της σχολικής, κατά κύριο λόγο, ζωής).
Σχετικά με το επικοινωνιακό πλαίσιο στην περίληψη στις συμπληρωματικές διευκρινίσεις του βιβλίου των Νέων Ελληνικών 2ου Κύκλου των ΕΠΑΛ επισημαίνονται τα εξής: «Η περίληψη στα πλαίσια της έκφρασης – έκθεσης γράφεται για συγκεκριμένο σκοπό και έχει πάντα αποδέκτη. Γι’ αυτό καλό είναι να αποφεύγεται η τυποποιημένη εκφώνηση «Να γράψετε την περίληψη του κειμένου» και να υιοθετούνται πιο αναλυτικές διατυπώσεις ενταγμένες σε επικοινωνιακό πλαίσιο (παράδειγμα: Σε κυριακάτικη εφημερίδα δημοσιεύτηκε το παραπάνω άρθρο. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενό του γράφοντας μια περίληψη 100 λέξεων)».
Με άλλα λόγια, όπως επισημαίνεται και στο σχολικό βιβλίο της Β΄ λυκείου για την Έκθεση - Έκφραση, οφείλουμε «να κατανοήσουμε ότι ο σκοπός για τον οποίο γράφουμε την περίληψη επηρεάζει το λόγο μας, ανάλογα δηλαδή με το ποιος γράφει, σε ποιον απευθύνεται και για ποιο σκοπό μπορεί να έχουμε επίπεδο λόγου οικείο, περισσότερο επίσημο κ.ο.κ. Στο ίδιο βιβλίο δίνεται επίσης ένα παράδειγμα εκφώνησης μιας δραστηριότητας για την περίληψη, ενταγμένης σε επικοινωνιακό πλαίσιο: «Υποθέστε ότι, επειδή ο διδακτικός χρόνος δεν επαρκεί, σας αναθέτουν να δώσετε περιληπτικά στην τάξη το περιεχόμενο από ένα κεφάλαιο της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας, της Βιολογίας ή κάποιου άλλου μαθήματος. Να βγάλετε πλαγιότιτλους των παραγράφων ή των ευρύτερων ενοτήτων, να επισημάνετε τις διαρθρωτικές λέξεις και να δώσετε την περίληψη του κεφαλαίου».
Το επικοινωνιακό πλαίσιο διαμορφώνει και τη δομή και τη συνοχή που θα εφαρμόσουμε στην περίληψη. Γενικά και σε κάθε περίπτωση ως «...συνοχή της περίληψης εννοούμε δύο πράγματα: αφενός, τις γλωσσικές στρατηγικές που δοκιμάζει ο συντάκτης της περίληψης, ώστε το κείμενό του να δίνει μια μορφολογικά και θεματολογικά ενοποιημένη, όχι απλώς αθροιστική εικόνα του πρωτοτύπου [cohesion], και αφετέρου, την ερμηνευσιμότητα [interpretability]. Η ερμηνευσιμότητα προϋποθέτει την καλή γνώση της περίστασης επικοινωνίας στην οποία εντάσσεται η περίληψη καθώς επίσης και του γνωσιακού και πληροφοριακού δυναμικού των αναγνωστών της (Seidlhofer 1999). (http://www.komvos.edu.gr/glwssa/perilipsi/thema_pdf.pdf)
2. Το επικοινωνιακό πλαίσιο:
Οι
ιδιαίτερες περιστάσεις –συνθήκες για τις οποίες γράφεται ένα
κείμενο, συνιστούν το επικοινωνιακό πλαίσιο για το οποίο γράφεται ένα κείμενο. Το κείμενό μας επομένως το συνθέτουμε λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή λειτουργία του και τον επικοινωνιακό σκοπό του, χρησιμοποιώντας, ανάλογα με την επικοινωνιακή κάθε φορά περίσταση, την κατάλληλη γλώσσα και το κατάλληλο ύφος, αν χρειάζεται τίτλο ή προσφωνήσεις κ.λ.π.
Λαμβάνουμε υπόψη τα εξής στοιχεία:
• τον πομπό, δηλαδή ποιος μιλάει ή γράφει: π.χ εγώ γράφω άλλοτε ως μαθητής, άλλοτε ως αρθρογράφος, ως ομιλητής κ.λ.π.
• τον δέκτη, δηλαδή σε ποιον απευθύνεται το κείμενο: π.χ στην τάξη, σε γονείς, σε αναγνωστικό κοινό κ.α.
• τον σκοπό - πρόθεση: για ποιο σκοπό μιλάει ή γράφει ο συντάκτης: π.χ αν θέλει να πληροφορήσει, να προβληματίσει, να υποστηρίξει μια άποψη κ.λ.π
• το μήνυμα, την ιδέα ή το νόημα που προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει, την κεντρική ιδέα ενός κειμένου και πώς αυτή διατυπώνεται.
• τον δέκτη, δηλαδή σε ποιον απευθύνεται το κείμενο: π.χ στην τάξη, σε γονείς, σε αναγνωστικό κοινό κ.α.
• τον σκοπό - πρόθεση: για ποιο σκοπό μιλάει ή γράφει ο συντάκτης: π.χ αν θέλει να πληροφορήσει, να προβληματίσει, να υποστηρίξει μια άποψη κ.λ.π
• το μήνυμα, την ιδέα ή το νόημα που προσπαθεί κάποιος να επικοινωνήσει, την κεντρική ιδέα ενός κειμένου και πώς αυτή διατυπώνεται.
ή αλλιώς, στο επικοινωνιακό πλαίσιο οφείλουμε να διακρίνουμε:
• τα εξωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η είναι η προσφώνηση, ο χαιρετισμός, τα "περικειμενικά" στοιχεία κ.α.
• τα εσωτερικά στοιχεία του κειμένου, όπως η γλώσσα, το ύφος, το γραμματικό πρόσω̟πο, η οπτική γωνία προσέγγισης του θέματος από τον συντάκτη κ.α.
Εφαρμογή
α. Στην πράξη κατά την συγγραφή μιας περίληψης ενταγμένης σε επικοινωνιακό πλαίσιο στην ουσία αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ως ο "κύριος κορμός" της περίληψης, δεν αλλάζει. Αυτό που διαφοροποιείται είναι η ύπαρξη προσφώνησης και αποφώνησης της περίληψής μας. Το δε επικοινωνιακό πλαίσιο καθορίζεται από το ποιος είναι ο δέκτης.
β. Σημαντικότερη αλλαγή αποτελεί ότι ζητείται η περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου. Το μέρος του άρθρου (γενικότερα του
κειμένου) που ζητείται να γίνει η περίληψη θα χαρακτηρίζεται από
νοηματική πληρότητα Π.χ. θα ζητούνται παράγραφοι που αφορούν επιμέρους
νοηματικές ενότητες του θέματος που
παρουσιάζονται στο κείμενο (όπως τα αίτια, οι συνέπειες, οι τρόποι
αντιμετώπισης κ.λ.π.). Έτσι το ζητούμενο «μέρος του
κειμένου» μπορεί να είναι διατυπωμένο με βάση:
α)τον θεματικό άξονα (π.χ. τους τρόπους αντιμετώπισης ή τα αίτια ή συνέπειες κλπ
β) με συγκεκριμένες παραγράφους (π.χ. η 2η και 3η §)
γ) ή και με τα δύο, ανάλογα με το τι κρίνεται σκόπιμο
Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι η ανάδειξη των δεξιοτήτων κατανόησης του μαθητή/της μαθήτριας (μέσα από την απόδοση του νοήματος περιληπτικά) και η αποφυγή να προκληθεί «σύγχυση».
Στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου είναι πιθανόν να πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του.
Μια πρόταση λοιπόν για περίληψη με ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο σε τμήμα ενός κειμένου περιλαμβάνει τα εξής:
α. (προαιρετικά) την προσφώνηση:
π.χ Συμμαθήτριες, συμμαθητές
Η προσφώνηση μάλλον απαιτείται όταν ο μαθητής καλείται να την εκφωνήσει σε κοινό που ενδεχομένως αποτελείται από πρόσωπα με διαφορετική ιδιότητα, όπως γονείς, καθηγητές, συμπολίτες κ.λ.π.
β. τα στοιχεία του κειμένου (όνομα συγγραφέα, τίτλος, κειμενικό είδος κ.α.) και εισαγωγικές φράσεις (και πιθανή αναφορά στο θεματικό κέντρο ολόκληρου του κειμένου) σχετικές με το επικοινωνιακό πλαίσιο που απαιτείται.
π.χ «...θα ήθελα να σας ενημερώσω συνοπτικά για τα αίτια του ρατσισμού που αναφέρει στο άρθρο του ο τάδε, με τίτλο τάδε, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα τάδε κ.λ.π...» ή «...διάβασα πρόσφατα αυτό το άρθρο του τάδε στο διαδίκτυο, με τίτλο τάδε στο οποίο ο συγγραφές αναφέρεται στην αύξηση του ρατσισμού (θεματικό κέντρο). Σχετικά σας ενημερώνω συνοπτικά ότι θεωρεί ως αίτια....
γ. την περιληπτική απόδοση του ζητούμενου μέρους του κειμένου.
α)τον θεματικό άξονα (π.χ. τους τρόπους αντιμετώπισης ή τα αίτια ή συνέπειες κλπ
β) με συγκεκριμένες παραγράφους (π.χ. η 2η και 3η §)
γ) ή και με τα δύο, ανάλογα με το τι κρίνεται σκόπιμο
Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι η ανάδειξη των δεξιοτήτων κατανόησης του μαθητή/της μαθήτριας (μέσα από την απόδοση του νοήματος περιληπτικά) και η αποφυγή να προκληθεί «σύγχυση».
Στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου είναι πιθανόν να πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του.
Μια πρόταση λοιπόν για περίληψη με ζητούμενο επικοινωνιακό πλαίσιο σε τμήμα ενός κειμένου περιλαμβάνει τα εξής:
α. (προαιρετικά) την προσφώνηση:
π.χ Συμμαθήτριες, συμμαθητές
Η προσφώνηση μάλλον απαιτείται όταν ο μαθητής καλείται να την εκφωνήσει σε κοινό που ενδεχομένως αποτελείται από πρόσωπα με διαφορετική ιδιότητα, όπως γονείς, καθηγητές, συμπολίτες κ.λ.π.
β. τα στοιχεία του κειμένου (όνομα συγγραφέα, τίτλος, κειμενικό είδος κ.α.) και εισαγωγικές φράσεις (και πιθανή αναφορά στο θεματικό κέντρο ολόκληρου του κειμένου) σχετικές με το επικοινωνιακό πλαίσιο που απαιτείται.
π.χ «...θα ήθελα να σας ενημερώσω συνοπτικά για τα αίτια του ρατσισμού που αναφέρει στο άρθρο του ο τάδε, με τίτλο τάδε, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα τάδε κ.λ.π...» ή «...διάβασα πρόσφατα αυτό το άρθρο του τάδε στο διαδίκτυο, με τίτλο τάδε στο οποίο ο συγγραφές αναφέρεται στην αύξηση του ρατσισμού (θεματικό κέντρο). Σχετικά σας ενημερώνω συνοπτικά ότι θεωρεί ως αίτια....
γ. την περιληπτική απόδοση του ζητούμενου μέρους του κειμένου.
δ. καταληκτικές φράσεις.
π.χ. Στο άρθρο του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι...
ε. (προαιρετικά) την αποφώνηση
π.χ Σας ευχαριστώ...
Παράδειγμα.
Ενδεικτική περίληψη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της β λυκείου για το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ:
Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου:
Ο συγγραφέας στον πρόλογο του άρθρου του «Η πολιτική διάσταση των Ευμενίδων του Αισχύλου» (σ. 241) εντοπίζει τις ιδιομορφίες του αρχαίου θεάτρου που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την αρχαία ελληνική τραγωδία, και ειδικά την πολιτική διάστασή της. Στην αρχή συγκρίνει το αρχαίο θέατρο με το σύγχρονο και επισημαίνει τις εξής διαφορές: 1) Η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ήταν αντικείμενο κρατικής μέριμνας, ενώ σήμερα είναι ιδιωτική υπόθεση. 2) Η θεατρική παράσταση ήταν αναπόσπαστο τμήμα των Μεγάλων Διονυσίων, ενώ σήμερα είναι ανεξάρτητη πολιτιστική εκδήλωση. 3) Ο χαρακτήρας των έργων ήταν εφήμερος και ανεπανάληπτος, ενώ σήμερα τα έργα προορίζονται για επαναλήψεις. Στη συνέχεια παρουσιάζει τους παράγοντες που μαρτυρούν την πολιτική σημασία του αρχαίου θεάτρου, δηλαδή τη μεγάλη λαϊκή συμμετοχή και την παιδευτική λειτουργία του. Τέλος ο συγγραφέας αναφέρεται στην ιδιαιτερότητα της τραγωδίας να παίρνει τα θέματά της από γνωστούς μύθους κατά την επεξεργασία των οποίων υπεισέρχονταν στοιχεία ή προβληματισμοί από την εποχή στην οποία έζησε ο κάθε τραγικός ποιητής, με υπαινικτική μορφή.
Στο συγκεκριμένο υπόδειγμα, μπορεί να αποδοθεί η περίληψη μέρους του κειμένου και επικοινωνιακό πλαίσιο, ως εξής:
π.χ. Στο άρθρο του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι...
ε. (προαιρετικά) την αποφώνηση
π.χ Σας ευχαριστώ...
Παράδειγμα.
Ενδεικτική περίληψη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της β λυκείου για το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ:
Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου:
Ο συγγραφέας στον πρόλογο του άρθρου του «Η πολιτική διάσταση των Ευμενίδων του Αισχύλου» (σ. 241) εντοπίζει τις ιδιομορφίες του αρχαίου θεάτρου που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την αρχαία ελληνική τραγωδία, και ειδικά την πολιτική διάστασή της. Στην αρχή συγκρίνει το αρχαίο θέατρο με το σύγχρονο και επισημαίνει τις εξής διαφορές: 1) Η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ήταν αντικείμενο κρατικής μέριμνας, ενώ σήμερα είναι ιδιωτική υπόθεση. 2) Η θεατρική παράσταση ήταν αναπόσπαστο τμήμα των Μεγάλων Διονυσίων, ενώ σήμερα είναι ανεξάρτητη πολιτιστική εκδήλωση. 3) Ο χαρακτήρας των έργων ήταν εφήμερος και ανεπανάληπτος, ενώ σήμερα τα έργα προορίζονται για επαναλήψεις. Στη συνέχεια παρουσιάζει τους παράγοντες που μαρτυρούν την πολιτική σημασία του αρχαίου θεάτρου, δηλαδή τη μεγάλη λαϊκή συμμετοχή και την παιδευτική λειτουργία του. Τέλος ο συγγραφέας αναφέρεται στην ιδιαιτερότητα της τραγωδίας να παίρνει τα θέματά της από γνωστούς μύθους κατά την επεξεργασία των οποίων υπεισέρχονταν στοιχεία ή προβληματισμοί από την εποχή στην οποία έζησε ο κάθε τραγικός ποιητής, με υπαινικτική μορφή.
Στο συγκεκριμένο υπόδειγμα, μπορεί να αποδοθεί η περίληψη μέρους του κειμένου και επικοινωνιακό πλαίσιο, ως εξής:
- Εκφώνηση: Διαβάσατε το άρθρο του Δ. Ι. Ιακώβ: Η πολιτική διάσταση των «Ευμενίδων» του Αισχύλου και θέλετε να ενημερώσετε την ομάδα σας στην τάξη σχετικά με τις διαφορές που αναφέρει ο συγγραφέας ανάμεσα στο αρχαίο και το σύγχρονο θέατρο. Συντάξτε για αυτό μια περίληψη 50 - 60 λέξεων.
- Απάντηση:
Σας ευχαριστώ!
κάπως έτσι...
4. Σχετικά με την Αξιολόγηση μιας τέτοιας περίληψης:
α. Αδιευκρίνιστα σημεία
i. Αν χρειάζεται ή όχι αναφορά σε συγκεκριμένες
παραγράφους του κειμένου, από τις οποίες ο μαθητής θα αντλήσει υλικό για
να απαντήσει στο ερώτημα.
ii. Αν ενταχθεί η περίληψη μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο, προσμετράται στον αριθμό των λέξεων η εφαρμογή του επικοινωνιακού πλαισίου;
iii. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού πλαισίου σε αυτή την περίπτωση;
iv. Ποια ρηματικά πρόσωπα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο μαθητής κατά τη σύνταξη της περίληψης λαμβάνοντας υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο;
v. Αν στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του».
vi. Πώς κατανέμονται οι μονάδες (έκφραση - δομή - περιεχόμενο) κατά την αξιολόγηση της περίληψης μέρους του κειμένου;
β. Μερικές επισημάνσεις για την περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ )
Εν ολίγοις:
-Αντιμετωπίζουμε την περίληψη μέρους του κειμένου ως άσκηση ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
εστιάζοντας στο ουσιώδες (διαπίστωση δεξιοτήτων κατανόησης) όχι για άσκηση σχολικής στερεοτυπικής απάντησης (χωρίς χρησιμότητα ευρύτερη!).
-Αποφεύγουμε να ζητάμε στερεοτυπικές απαντήσεις! Κρίνουμε το όλο πνεύμα, την όλη απάντηση σε σχέση με το ζητούμενο στόχο του ερωτήματος: κατανόηση λόγου!
-Αποδεχόμαστε διαφορετικές διατυπώσεις ως απαντήσεις, εφόσον νοηματικά ευσταθούν και εκφράζουν διαφορετικούς τρόπους απάντησης λόγω της διαφορετικότητας των ανθρώπων σε θέματα πρόσληψης/απόκρισης, με κοινό γνώμονα βέβαια το νόημα να ισχύει…
Συνοπτικά:
Στόχος δεν είναι «να δυσκολέψουμε» την κατανόηση του ζητουμένου για να δούμε «αν θα υποπέσει στο σφάλμα» ο μαθητής, αλλά να δώσουμε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και ένα ζητούμενο μέρος που θα τον βοηθήσουν να αναδείξει τις δεξιότητες κατανόησης που διαθέτει…
γ. Μερικές επισημάνσεις για τη διατύπωση της απάντησης των μαθητών σε περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)
Δεν αξιολογούμε απαιτώντας να βρούμε « στερεοτυπικές φράσεις» για ανταπόκριση στο επικοινωνιακό πλαίσιο ! Αποφεύγουμε την «τυποποίηση» της αξιολόγησης. Στη διδασκαλία μπορούμε να βοηθούμε τους μαθητές να ξεφύγουν από την αμηχανία του «πώς να αρχίσουν», λέγοντάς τους ή βοηθώντας τους να βρουν κατάλληλες φράσεις,
ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΙΣ ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ «ΚΡΙΤΗΡΙΟ» ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ.
Μπορεί να διδάσκουμε φράσεις «διευκόλυνσης», αλλά δεν τις ζητάμε στην αξιολόγηση ως κριτήρια βαθμού, γιατί και πάλι θα καταλήξουμε σε… τυπολατρία, ακυρώνοντας τελικά την κατανόηση και μετατρέποντάς της σε σχολαστική τυποκρατική άσκηση.
Το πνεύμα του ζητουμένου «περίληψη ενός μέρους του κειμένου» είναι να ελεγχθεί αν κατάλαβε ο μαθητής το νόημα, αν έχει δεξιότητες κατανόησης, όχι να επαναλάβουμε τακτικές τυπολατρικής απάντησης ως κριτήρια αξιολόγησης!
Προσπαθούμε να δούμε με θετική ματιά τι κατανόησε, τι συνέπτυξε ο μαθητής,όχι να αξιολογήσουμε αρνητικά αν δεν διατύπωσε το νόημα με συγκεκριμένες εκφραστικές φόρμες!
δ. παραδείγματα (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη
ii. Αν ενταχθεί η περίληψη μέρους του κειμένου σε επικοινωνιακό πλαίσιο, προσμετράται στον αριθμό των λέξεων η εφαρμογή του επικοινωνιακού πλαισίου;
iii. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του επικοινωνιακού πλαισίου σε αυτή την περίπτωση;
iv. Ποια ρηματικά πρόσωπα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο μαθητής κατά τη σύνταξη της περίληψης λαμβάνοντας υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο;
v. Αν στην περιληπτική απόδοση μέρους του κειμένου πρέπει οι μαθητές να αναφερθούν αρχικά στο θεματικό κέντρο του όλου κειμένου και μετά στο «ζητούμενο μέρος του».
vi. Πώς κατανέμονται οι μονάδες (έκφραση - δομή - περιεχόμενο) κατά την αξιολόγηση της περίληψης μέρους του κειμένου;
β. Μερικές επισημάνσεις για την περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ )
Εν ολίγοις:
-Αντιμετωπίζουμε την περίληψη μέρους του κειμένου ως άσκηση ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ
εστιάζοντας στο ουσιώδες (διαπίστωση δεξιοτήτων κατανόησης) όχι για άσκηση σχολικής στερεοτυπικής απάντησης (χωρίς χρησιμότητα ευρύτερη!).
-Αποφεύγουμε να ζητάμε στερεοτυπικές απαντήσεις! Κρίνουμε το όλο πνεύμα, την όλη απάντηση σε σχέση με το ζητούμενο στόχο του ερωτήματος: κατανόηση λόγου!
-Αποδεχόμαστε διαφορετικές διατυπώσεις ως απαντήσεις, εφόσον νοηματικά ευσταθούν και εκφράζουν διαφορετικούς τρόπους απάντησης λόγω της διαφορετικότητας των ανθρώπων σε θέματα πρόσληψης/απόκρισης, με κοινό γνώμονα βέβαια το νόημα να ισχύει…
Συνοπτικά:
Στόχος δεν είναι «να δυσκολέψουμε» την κατανόηση του ζητουμένου για να δούμε «αν θα υποπέσει στο σφάλμα» ο μαθητής, αλλά να δώσουμε ένα πλαίσιο επικοινωνίας και ένα ζητούμενο μέρος που θα τον βοηθήσουν να αναδείξει τις δεξιότητες κατανόησης που διαθέτει…
γ. Μερικές επισημάνσεις για τη διατύπωση της απάντησης των μαθητών σε περίληψη «μέρους του κειμένου» (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)
Δεν αξιολογούμε απαιτώντας να βρούμε « στερεοτυπικές φράσεις» για ανταπόκριση στο επικοινωνιακό πλαίσιο ! Αποφεύγουμε την «τυποποίηση» της αξιολόγησης. Στη διδασκαλία μπορούμε να βοηθούμε τους μαθητές να ξεφύγουν από την αμηχανία του «πώς να αρχίσουν», λέγοντάς τους ή βοηθώντας τους να βρουν κατάλληλες φράσεις,
ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΙΣ ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΩΣ «ΚΡΙΤΗΡΙΟ» ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑΣ.
Μπορεί να διδάσκουμε φράσεις «διευκόλυνσης», αλλά δεν τις ζητάμε στην αξιολόγηση ως κριτήρια βαθμού, γιατί και πάλι θα καταλήξουμε σε… τυπολατρία, ακυρώνοντας τελικά την κατανόηση και μετατρέποντάς της σε σχολαστική τυποκρατική άσκηση.
Το πνεύμα του ζητουμένου «περίληψη ενός μέρους του κειμένου» είναι να ελεγχθεί αν κατάλαβε ο μαθητής το νόημα, αν έχει δεξιότητες κατανόησης, όχι να επαναλάβουμε τακτικές τυπολατρικής απάντησης ως κριτήρια αξιολόγησης!
Προσπαθούμε να δούμε με θετική ματιά τι κατανόησε, τι συνέπτυξε ο μαθητής,όχι να αξιολογήσουμε αρνητικά αν δεν διατύπωσε το νόημα με συγκεκριμένες εκφραστικές φόρμες!
δ. παραδείγματα (από την Λιάνα Καλοκύρη, ΣΕΕ ΠΕ02 – ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΠΕΚΕΣ ΚΡΗΤΗΣ)
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη
( Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2001)
«Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις μια περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσεις τα άλλα μέλη της ομάδας σου για το περιεχόμενό του (80 - 100 λέξεις)».
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη
(Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2002)
«Για τις ανάγκες μιας συζήτησης που πρόκειται να γίνει στην τάξη σας με θέμα την εξέλιξη της Γενετικής, μελετήσατε το παραπάνω κείμενο. Να γράψετε μια περίληψη του κειμένου αυτού με την
οποία θα ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του. (100 -120 λέξεις)».
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη και ζήτησης μέρους του κειμένου:
Στην τάξη ασχολείστε κριτικά με το θέμα της χρήσης του διαδικτύου από τους νέους. Στο πλαίσιο της παρουσίασης ερευνών και δημοσιευμάτων για το θέμα αυτό, αναλαμβάνετε να διαβάσετε το άρθρο [που σας δόθηκε] και να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας και στις συμμαθήτριές σας περιληπτικά, το νόημα των τριών τελευταίων παραγράφων του.
Απάντηση: (αν το ζητούμενο είναι τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους)
Στο άρθρο «...» που διάβασα παρουσιάζονται μεταξύ άλλων και τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...
ή Στο άρθρο «...» που διάβασα αναφέρονται τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...
«Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις μια περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσεις τα άλλα μέλη της ομάδας σου για το περιεχόμενό του (80 - 100 λέξεις)».
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη
(Πανελλαδικές Εξετάσεις, 2002)
«Για τις ανάγκες μιας συζήτησης που πρόκειται να γίνει στην τάξη σας με θέμα την εξέλιξη της Γενετικής, μελετήσατε το παραπάνω κείμενο. Να γράψετε μια περίληψη του κειμένου αυτού με την
οποία θα ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του. (100 -120 λέξεις)».
Παράδειγμα διατύπωσης επικοινωνιακού πλαισίου στην περίληψη και ζήτησης μέρους του κειμένου:
Στην τάξη ασχολείστε κριτικά με το θέμα της χρήσης του διαδικτύου από τους νέους. Στο πλαίσιο της παρουσίασης ερευνών και δημοσιευμάτων για το θέμα αυτό, αναλαμβάνετε να διαβάσετε το άρθρο [που σας δόθηκε] και να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας και στις συμμαθήτριές σας περιληπτικά, το νόημα των τριών τελευταίων παραγράφων του.
Απάντηση: (αν το ζητούμενο είναι τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους)
Στο άρθρο «...» που διάβασα παρουσιάζονται μεταξύ άλλων και τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...
ή Στο άρθρο «...» που διάβασα αναφέρονται τρόποι για αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου από τους νέους...
by PapKostas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου